(Gr. = hij die vooruitdenkt), een der Titanen, zoon van lapetus en Clymene. Hij was in de Griekse mythologie een weldoener der mensheid; toen Zeus door een watervloed het mensdom wilde vernietigen, gaf Prometheus zijn zoon Deucalion de raad een schip te bouwen en zich zo te redden.
V.s. zou Prometheus vóór of na de watervloed de mens hebben geschapen uit aarde en water. Tegen de wil van Zeus stal hij het vuur van de hemel en bracht het, verborgen in een rietstengel, naar de aarde. Ook leerde hij de mens vele kunsten en bracht hem beschaving. Zeus strafte het mensdom met Pandora, en klonk Prometheus vast aan een rots, waar een adelaar dagelijks zijn lever wegvrat, die terstond weer aangroeide. Heracles doodde tenslotte de vogel en Zeus liet Prometheus toe op de Olympus. Rondom zijn persoon zijn vele verhalen ontstaan, die hem tekenen als de man die het waagde Zeus te weerstreven, teneinde aan de mensheid welvaart en beschaving te brengen. De Grieken verzonnen als tegenhanger van Prometheus, zijn broer Epimetheus (= achterafdenker), die Pandora huwde, hoewel Prometheus hem hiertegen had gewaarschuwd. Bekend is het drama van Aeschylus: ‘Prometheus geboeid’.ICONOGRAFIE In de oudere Griekse kunst is Prometheus voorgcsteld als een baardeloze jongeman, later als een oudere figuur met baard. Zijn lijden, en zijn bevrijding door Heracles zijn vooral het onderwerp van menige Griekse vazenschildering. In de Romeinse kunst ziet men hem vaker als schepper van de mens. De latere kunst ziet Prometheus vooral als de heros die voor de mens het vuur uit de hemel stal.
Zie Titanen, lapetus, Clymene, Zeus, Deucalion, Pandora, Heracles
