Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 05-12-2019

Stoned als een garnaal

betekenis & definitie

Hij is de enige die echt met de massa overweg kan. ‘Die Van Gaal is zo stoned als een garnaal,’ brult het publiek. (Het Parool 2-5-1994)

Begin 1976 hadden Van Kooten en De Bie een onbedoelde carnavalshit met het nummer Stoned als een garnaal. Dit liedje, een persiflage op het repertoire van het schlagerduo De Twee Pinten, bestond toen al even. Zij hadden het in 1969 geschreven voor het satirische televisieprogramma Hadimassa, waarin het door Ton van Duinhoven ten gehore was gebracht. Er was toen ook een plaatje van gemaakt, maar dat had weinig succes gehad.

Vier jaar later, in 1973, stond de enigszins aangepaste liedtekst in de Bescheurkalender, en in 1975 haalden Van Kooten en De Bie het nummer van stal om de oudejaarsuitzending van het Simplisties Verbond mee op te vrolijken. Het nieuwe singletje, waarop zij het nummer zelf vertolkten, werd meteen grijsgedraaid. Binnen de kortste keren kende iedereen het refrein:

We zijn zo stoned als een garnaal
Stoned als een garnaal
Neem nog maar een haal
Want stoned als een garnaal
Zijn we allemaal.

De huidige lezer zal weinig aanstootgevends in deze tekst kunnen ontdekken, maar de NCRV dacht daar indertijd anders over. In januari 1976 deed deze omroep de ‘Garnaal in de ban’ - zoals een krant kopte. In Het Vrije Volk legde Nico Barends, hoofd lichte muziek van de NCRV, uit waarom:

’t Is niet, dat we de heren Kooten en Bie niet aardig vinden. Integendeel. Maar wij draaien nu eenmaal geen amusementslol over een onderwerp, dat voor veel mensen een vervelende achtergrond heeft. En zo is het met ‘Stoont als een garnaal’. In foxtrottempo of walstempo wordt over druggebruik gezongen, een maatschappelijk probleem, een geladen onderwerp. Je brengt mensen, die slachtoffer zijn, in emotionele toestanden, waaraan wij niet willen meewerken. [...] Ook liedjes die bijvoorbeeld over een ongeluk gaan, draaien wij niet. Dat kun je niet maken in hupsakee-tempo.

Voor het NCRV-programma Popcontact had de boycot een vreemd gevolg. In dit programma was iedere vrijdagmiddag de complete ‘tipparade’ te horen. Behalve dus Stoned (of Stoont zoals het toen werd geschreven) als een garnaal. Diskjockey Peter Blom mocht alleen de titel noemen.

Kees van Kooten vond de boycot ‘een schandaal’. In een column wees hij erop dat de NCRV de opname van Van Duinhoven in 1969 zonder morren had gedraaid. Hij reageerde ook op de vele briefschrijvers, die hadden gevraagd of hij en De Bie soms aan drank en drugs waren verslaafd.

Het antwoord luidt: niet meer dan Koot en Bie, dus nauwelijks en met mate. [...] Zowel Bie als mijzelf zijn namelijk niet Aan De Alkohol, niet Aan De Drugs, maar reeds jaren Aan Het Werk. Wat een hele erge Verslaving is. Daar kom je namelijk nooit meer van af.

Dat geldt ook, weten wij nu, voor de uitdrukking stoned als een garnaal. Sinds 1976 heeft deze uitdrukking zich niet alleen weten te handhaven, zij heeft ook verschillende nakomelingen gebaard, zoals stoned als een aap, stoned als een konijn en stoned als een monkie. In het werk van de Rotterdamse dichter Jules Deelder komt de variant zo stoned als twee apen voor. Deze varianten zijn niet in de Grote Van Dale opgenomen, zo stoned als een garnaal wel, overigens zonder verwijzing naar Van Kooten en De Bie. Het woordenboek geeft als betekenis ‘zwaar onder invloed van drugs’.

Kranten gebruikten de uitdrukking de afgelopen jaren onder meer in berichten over Herman Brood (‘wederom zo stoned als een garnaal’), over hulpverleners, over Ajax-supporters, over agressieve eekhoorntjes in Central Park in New York (stoned van achtergelaten crackampullen), over christelijke jongeren (De Dordtenaar: ‘Simpel gesteld: ook op reformatorische scholen zijn jongeren soms zo stoned als een garnaal’), over fans van Bob Marley (‘Zoals katten de graftombes van de farao’s bewaakten, zo houden zij - zo stoned als een garnaal - de wacht bij Marleys mausoleum’) en natuurlijk over verslaafden. Zo vertelde een junkie in hechtenis eens aan de De Groene Amsterdammer:

Toen realiseerde ik me pas echt wat die verslaving en deze straf allemaal kapotmaakten. Op de begrafenis van m’n oma was ik zo stoned als een garnaal, meteen erna moest ik weg om te scoren. Ik heb meer schuldgevoel over mijn gebruik dan over het delict.

Overigens kwam drugsgebruik in uitzendingen van Van Kooten en De Bie regelmatig aan de orde, soms met opmerkelijke gevolgen. Zo speelde Van Kooten eind 1989 iemand die stoned zijn rijgedrag laat testen. Hij deed dit naar aanleiding van een bericht dat het Maastrichtse Instituut voor Geneesmiddelen, Veiligheid en Gedrag proefpersonen zocht om high een rijvaardigheidstest af te leggen. Het instituut had de proefpersonen via een advertentiecampagne willen werven, maar na Keek op de Week bleek dit niet meer nodig, want kort daarop meldden zo’n twintig mensen zich spontaan aan. Om zo high als een hyena achter het stuur te kunnen kruipen.