Een verliesritueel is het ritueel dat spontaan direct na acuut persoonlijk verlies tot uitdrukking komt. Bijvoorbeeld na een miskraam of bij wiegendood.
Plotsklap de onthechting. Zoon gesneuveld, kind verdronken, partner verongelukt. Het onvoorziene gat veroorzaakt mentale chaos en de onaangekondigde eindigheid doet de film vanaf het onomkeerbare moment terugspoelen. Herinneringen en vragen komen boven, gevolgd door rationalisering, zoeken naar houvast en betekenisgeving. Het onverwachte zorgt voor een emotionele kettingreactie.
Ontzetting doet grenzen vervagen. De immense leegte moet privaat worden ingevuld. De verliezer/ het slachtoffer/ de achterblijver betreedt plotseling een braakliggend terrein, een wijd water, een niemandsland, een oningevulde openheid. Kennis en ervaringen uit het verleden steunen de articulatie van acuut verdriet. Via zelfregulering worden verwarring over de afwezigheid, schuld, schaamte, gevoelens van rouw en verlatenheid enigszins gekanaliseerd. Onwillekeurige en onbewuste emoties van de hand op open mond, armen omhoog en krampachtige bewegingen gaan over in meer bewuste gebaren als kreunend knarsetanden en rouwen.
Momentane reacties op acuut verlies leiden tot ritualisering van natuurlijke gedragspatronen. Afhankelijk van de context gaat het om aanraken en vasthouden tot en met het zich toe-eigenen van iets tastbaars van de dierbare. Het verliesritueel is individueel, spontaan en zeer kortstondig. Soms gevolgd door een zogenoemd rampritueel.
