Het verliesritueel is het spontaan geritualiseerde gedrag na acuut ernstig persoonlijk verlies (wiegendood of verdrinkingsdood bijvoorbeeld).

Een spontane miskraam geeft plotsklap onthechting. Het onvoorziene gat veroorzaakt mentale chaos en de onaangekondigde eindigheid doet de film vanaf het onomkeerbare moment terugspoelen. Herinneringen en vragen komen boven, gevolgd door rationalisering en het zoeken naar houvast.

Acuut ernstig persoonlijk verlies is uniek én te voorzien. Is deel van een groter geheel en wordt daarmee een trans-individuele ervaring. Het individu reageert binnen een denkbeeldig gedeelde praktijk en het lot past binnen de anonimiteit van het collectieve. Het vacuüm overstijgt het momentane en de verliezer weet zich quasi verbonden met vergelijkbare traumatisch verlies-ervaringen van anderen.

Zoon gesneuveld, kind verdronken, partner verongelukt. Onverwacht slecht nieuws zorgt voor een emotionele kettingreactie. Ontzetting doet grenzen vervagen. De immense leegte moet privaat worden ingevuld. De verliezer / het slachtoffer / de achterblijver betreedt plotseling een braakliggend terrein, een wijd water, een niemandsland, een oningevulde openheid. Kennis en ervaring steunen de articulatie van acuut verdriet. Via zelfregulering worden verwarring over de afwezigheid, schuld, schaamte, gevoelens van rouw en verlatenheid enigszins gekanaliseerd. Onwillekeurige en onbewuste emoties van de hand op open mond, armen omhoog en krampachtige bewegingen gaan over in meer bewuste gebaren als kreunend knarsetanden.

Momentane reacties op acuut verlies leiden tot ritualisering van natuurlijke gedragspatronen. Afhankelijk van de context gaat het om aanraken en vasthouden tot en met het zich toe-eigenen van iets tastbaars van de dierbare. Het verliesritueel is individueel, spontaan en zeer kortstondig. Later gevolgd door een proces van rouwen, eventueel een ceremoniële uitvaart, soms door een zogenoemd rampritueel.