Jannes H Mulder

Jannes H Mulder (2024)

Gepubliceerd op 22-09-2022

Gezichtsverlies

betekenis & definitie

Gezichtsverlies staat voor het gevoel af te gaan, je prestige te verliezen, reputatie schade op te lopen, schaamte te moeten ondergaan.

In gezelschap laat iemand per ongeluk een wind. Geen spier vertrekken, doen alsof je de scheet niet hoorde. Met een pokergezicht aanhoren als iemand je met de verkeerde naam introduceert. In deze situaties kies je voor face saving = met respect iemand uit een oneervolle situatie redden. De ander schaamt zich dood of is zich van geen kwaad bewust. Er wordt geen verontschuldiging gevraagd en dus valt geen schuld te vergeven. Het herstel bestaat uit geluidloze tekens van zwijgen of van een knipoog of van zand erover.

Ook wederzijds gezichtsverlies komt voor. In de drukke stationshal botsten twee personen op elkaar. Ter plekke spelen beiden de rol van schuldige. Achter hun routineuze Sorry schuilt een ingesleten maar belangrijke gedachtewereld die neerkomt op: 'ik weet niet of ik voor onze botsing verantwoordelijk ben, maar als ik het ben, heb jij het recht boos op mij te zijn, een recht waarvan ik hoop dat je er geen gebruik van maakt'. In dit voorbeeld van het vluchtig en zelfs enigszins banale Sorry of Pardon is lichaamstaal cruciaal. Hun glimlach of lichte frons en even de open hand op de borst leggen, drukken een verontschuldigend symboolgebaar uit. Deze expressieve gebaren herstellen in een oogwenk de relatie en beiden lopen gehaast weer door.

Op de schaal van verweer (apologie) is de lichaamstaal van even groot gewicht als de daarbij eventueel uitgesproken woorden van verontschuldiging (Oeps!). De mate van gezichtsverlies is afhankelijk van het gebaar van vergeving van de ander.