Jannes H Mulder

Jannes H Mulder (2024)

Gepubliceerd op 26-03-2023

Contra-intuitie

betekenis & definitie

Op contra-intuïtieve of tegendraadse momenten gebeurt iets dat enigszins tegen het gevoel van iemand indruist. Dergelijke schurende ogenblikken roepen contra-intuïtieve emoties op die tegen het gezonde verstand ingaan. Dit net-even-anders zet aan tot betekenisgeving, inspireert en trekt mensen naar elkaar.

Kinderen geloven in verschijningen van geesten omdat geesten op mensen lijken maar net een beetje anders zijn. Ze zijn bovennatuurlijk (zweven en gaan door dichte deuren) en toch maakt dat de geloofwaardigheid van deze wezens niet minder. Het bijna-gewone van elven en pratende kikkers vormt de basis van vele betekenisvolle kindervertellingen.

Antropomorfische verhalen ondersteunen gedachten als reizen naar het hiernamaals en godsdienstige rituelen is als virtuele werkelijkheid van het gewone te beschouwen. Deze riten bestaan uit contra-intuïtieve handelingen die aansluiten bij wat men dagelijks voelt maar de handelingen zijn net even anders. De deelnemers herkennen de in wezen bekende handelingen maar die hebben extra betekenis en versterken zingeving. Het net-ongewone biedt een moment stil te staan om te geloven en bedoelingen te snappen.

Ook in seculier opzicht zijn contra-intuïtieve momenten van belang. Een politieagent die een pepperspray inzet tegen demonstrerende kinderen, een arts die toch een sigaret opsteekt, een bedelaar die zijn eten deelt, een minister die op de fiets stapt en een slachtoffer die vergeving schenkt. Niet het onmogelijke maar het moment van het bijna mogelijke staat op de voorgrond.

Het contra-intuïtieve moment valt op, blijft hangen en zet aan. Het doorbreken van het parapoëtisch moment, van voorspelbaar gedrag en het net-even-anders zijn - mits herkent - daagt uit tot reflectie. De clou van het contra-intuïtieve moment is dat het diepgaand bijdraagt aan de stilering van ons dagelijkse leven.