In een seculiere samenleving hebben religies geen dominante invloed op publieke zaken. Mensen richten zich toenemend op aardse in plaats van bovennatuurlijke bronnen van zingeving, wat leidt tot een terugtrekking van religieuze invloed.
De betekenis van seculier hangt nauw samen met de mate van secularisatie. Deze kan sterk variëren tussen landen. Bijvoorbeeld, in Frankrijk is er een strikte scheiding van kerk en staat (laïcité), terwijl in andere landen religieuze invloed nog steeds aanwezig is. Op individueel niveau betekent seculier vaak wereldlijk, niet-kerkelijk, of het privatiseren van religie.
Secularisatie vindt plaats op drie niveaus:
1. Macroniveau: De staat neemt taken over van religieuze instituties, zoals onderwijs, zorg, rechtspraak en politiek. Dit leidt tot functionele differentiatie van taken.
2. Mesoniveau: De religieuze basis van instellingen zoals ziekenhuizen neemt af, en kerken lopen leeg.
3. Microniveau: Individuen wegen verschillende levensstijlen en spiritualiteit tegen elkaar af, vaak zonder exclusieve binding aan één religie.
Secularisme is de overtuiging dat religie geen invloed mag uitoefenen op de maatschappij. Een secularist staat tolerant of onverschillig tegenover andermans geloofsovertuigingen, terwijl een militante secularist actief tegen religieuze invloed strijdt.
De term Seculariteit kan soms nuances van seculiere en religieuze werkelijkheden verdoezelen. Bijvoorbeeld, een veganist kan zich een seculiere gelovige noemen, wat wijst op een geloofssysteem zonder religieuze basis.
De Secularisatie These veronderstelde dat modernisering religies zou doen verdwijnen, wat een mythe blijkt te zijn. Religie blijft een essentiële rol spelen in vele samenlevingen, zoals in Polen, Ierland en de VS, waar religieuze invloed nooit volledig is verdwenen.
