Hoewel verscheidene landen in Europa bogen kunnen op een aanzienlijk groter en mooier kasteelbezit dan Nederland, zijn ook in ons land een aantal fraaie kastelen bewaard gebleven. Ze stammen uit verschillende tijden.
Sommige, zoals het Muiderslot en veel kastelen in het gebied van Waal en Maas, hebben een duidelijk ‘vechtkarakter’; het zijn stevige, gedrongen forten, die vroeger omgeven zijn geweest met verscheidene wallen of muren en die op de allereerste plaats bedoeld waren als veilige schuilplaatsen voor hun eeuwig oorlogvoerende eigenaars. Andere kastelen stammen uit latere perioden, toen de onveiligheid van het land al geschiedenis was en het oorlogvoeren tussen kasteelbezitters uit de mode. Zulke kastelen liggen veel langs de Vecht, in Gelderland en in Noord-Brabant; voorzover ze nog intakt zijn, zijn zij ware lustsloten, die eerder herinneringen wakker roepen aan hoofse ridders en charmante jonkvrouwen dan aan maandenlange belegeringen en luidruchtig wapengekletter. Hoewel veel Nederlandse kastelen niet langer bewoond worden en verscheidene ervan tot ruïnes zijn vervallen, bezit ons land nog genoeg van deze vroegere behuizingen om een ‘kastelentocht’ tot een boeiende belevenis te maken. Sommige van de nog bestaande kastelen zijn ingericht als museum; andere doen dienst als stadhuis; nog andere worden bewoond door kunstenaars of zijn verbouwd tot restaurant. Verscheidene kastelen zijn in handen van stichtingen, die proberen deze juweeltjes van architektuur voor het nageslacht te bewaren. In de zomermaanden zijn de meeste Nederlandse kastelen tegen een geringe vergoeding te bezichtigen.Landen als Duitsland en Frankrijk zijn beroemd om hun intakt gebleven kastelen en burchten. De tekening hiernaast laat enkele van de bekendste Franse kastelen zien; evenals de Nederlandse in de zomermaanden doel van vele toeristen.