Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

HAGEDIS

betekenis & definitie

Hagedissen behoren tot de familie van de reptielen en zijn dus verwant aan slangen, schildpadden, alligators en krokodillen. Over de gehele wereld verspreid leven meer dan 3000 hagedissensoorten.

In de reptielengroep staat de hagedis het dichtst bij de slang. Desondanks is de uiterlijke gelijkenis van beide dieren niet groot. Er zijn slechts een paar hagedissen, die geen poten hebben en zich op dezelfde wijze als een slang voortbewegen. Een van die pootloze hagedissen is de hazelworm, die ook voorkomt in bepaalde streken van Nederland en België. De meeste hagedissen echter hebben vier poten, al zijn er soorten, die alleen hun achterpoten gebruiken om zich te verplaatsen.

De meeste hagedissen zijn landdieren. Een paar soorten leven onder de grond; verscheidene soorten kunnen uitstekend klimmen en één hagedissensoort, de ‘vliegende draak’, heeft vleugels. Geen echte vleugels zoals een vogel maar dunne huidplooien, die als valscherm dienst doen. Uitzonderingen op de regel dat hagedissen landdieren zijn, vormen een paar hagedissensoorten die het grootste gedeelte van hun leven in zee doorbrengen. De grootste hagedissensoort leeft in Indonesië. Het is de Komodo-Waraan, die drie meter lang kan worden en soms een gewicht bereikt van 250 kg. Deze reus is in staat een hond te verslinden.

Hagedissen kunnen zowel planten- als vleeseters zijn of beide soorten voedsel gebruiken. Sommige soorten vangen insekten met een lange, uitrolbare tong, waarmee ze hun prooi bliksemsnel naar zich toe halen. De kameleon is bijvoorbeeld met zo’n vangtong uitgerust; het dier is verder bekend om de wijze, waarop het binnen korte tijd van kleur kan veranderen.

Sommige hagedissensoorten houden er een merkwaardige methode op na om aan hun vijanden te ontsnappen. Als ze bij de staart worden vastgegrepen .... breekt dat lichaamsdeel prompt af, zodat de eigenaar snel kan ontkomen. Het afgebroken staart gedeelte groeit later weer aan.

Van alle hagedissensoorten zijn er slechts twee giftig. De ene is het gilamonster uit het zuidwesten van de Verenigde Staten; de andere is de Mexicaanse parelhagedis, die aan het gilamonster verwant is.

< >