Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

GETIJ

betekenis & definitie

Met de regelmaat van de klok stijgt het water van de zee om na enkele uren weer terug te zakken tot het oorspronkelijke peil. Deze nooit eindigende beweging noemen we het getij.

Als het water zijn hoogste punt bereikt heeft, zeggen we dat het ‘vloed’ is; is het water weer gezakt, dan spreken we van ‘eb’. Tussen eb en vloed liggen ongeveer zes uur; in iets meer dan één dag is het dus twee keer eb en twee keer vloed.Het getij wordt veroorzaakt door de maan. Terwijl de aarde om haar as draait, oefent de maan aantrekkingskracht uit op het water van dat deel van de aarde, dat naar haar toegekeerd is. Tegelijkertijd verheft het water aan de andere zijde van de aarde zich in een richting, die van de maan afgekeerd is. Helemaal juist gezegd is dat niet; in werkelijkheid wordt op de van de maan afgewende zijde van de aarde het land onder het water weggetrokken - eveneens natuurlijk door de aantrekkingskracht van de maan. De vloed komt dus op twee tegenover elkaar gelegen delen van de aarde tegelijkertijd op.

Het komt wel eens voor, dat aarde, zon en maan in een rechte lijn komen liggen, zoals een van de tekeningen laat zien. De aantrekkingskracht van de maan wordt dan vermeerderd met die van de zon en de vloed zal dus hoger zijn dan normaal. We spreken dan van een ‘springvloed’. Bij ‘dood tij’ gebeurt precies het omgekeerde: de aantrekkingskracht van de maan wordt dan tenietgedaan door de aantrekkingskracht van de zon.

Het getij is van grote betekenis voor zeelieden, vissers en eigenlijk voor iedereen, die in de buurt van de zee woont. In sommige havens kunnen schepen alleen bij vloed binnenkomen. Antwerpen is zo’n haven, al is deze moeilijkheid daar uit de weg geruimd door de bouw van grote sluizen. Eb en vloed zijn zaken, waar ook in Nederland geducht rekening mee gehouden moet worden. Dat bewijst alleen al het feit, dat de overstromingsramp van februari 1953 het gevolg was van een ongewoon hoge springvloed, waartegen de dijken niet bestand waren, omdat het water tegelijkertijd nog opgezweept werd door een krachtige, landinwaartse wind.

De getij werking kan ook voordelen opleveren. Zo heeft men op sommige plaatsen in Zuid-Europa waterkrachtwerken gebouwd, die van het verschil tussen eb en vloed gebruik maken om elektriciteit op te wekken.

< >