Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

GEBIT

betekenis & definitie

Veel dieren op aarde zijn uitgerust met een gebit: een reeks tanden, die op verschillende manieren gebruikt kan worden. Soms doen die tanden dienst als wapen.

De gifslang is daar een goed voorbeeld van. Ze heeft haar gebit niet nodig om voedsel fijn te kauwen maar gebruikt haar (holle) giftand(en) om haar prooi te doden. Roofdieren van de katten- en hondenfamilie gebruiken hun vlijmscherpe snijtanden deels als wapen en deels om hun prooi aan stukken te scheuren. Bevers hebben hun gebit nodig om bomen te vellen; eekhoorns openen er noten mee; muizen knagen er van alles en nog wat mee stuk. Runderen hebben twee soorten tanden. Met hun snijtanden rukken ze het gras los; met hun maalkiezen kauwen ze de halmen fijn.

De mens behoort tot de omnivoren; d.w.z. dat zijn voedsel zowel plantaardig als dierlijk kan zijn. Tengevolge daarvan bezit hij een gebit, waarmee hij zijn voedsel niet alleen snijden maar ook scheuren en vermalen kan. De tekening laat het menselijke bovengebit zien; het ondergebit is op dezelfde wijze samengesteld.Eenmaal in zijn leven wisselt de mens van gebit. Tussen de babytijd en het zesde levensjaar verschijnen er twintig melktanden. Na het zesde jaar beginnen die melktanden uit te vallen; ze worden vervangen door andere, die de mens verder zijn gehele leven behoudt. Het volwassen gebit van de mens bestaat uit 32 tanden, die gelijkelijk over boven- en onderkaak verdeeld zijn. In elke kaak bevinden zich vier snijtanden, twee hoektanden, vier valse kiezen en zes echte kiezen. De vier achterste kiezen (twee boven, twee onder) verschijnen meestal pas omstreeks het twintigste levensjaar en soms zelfs nóg later. Om die reden worden ze wel eens ‘verstandskiezen’ genoemd.

Een gedeelte van elke tand zit verborgen in de kaak. Dit gedeelte noemen we de ‘wortel’ van een tand. Het zichtbare gedeelte is de ‘kroon’; deze is bedekt met glazuur, het hardste materiaal uit het menselijke lichaam. Onder het glazuur bevindt zich een zachtere stof, die ‘tandbeen’ genoemd wordt. In het midden van een tand ligt de ‘tandholte’, waardoor de zenuwen en de bloedvaten lopen. Onze tanden helpen ons niet alleen voedsel te kauwen en gereed te maken voor de spijsvertering maar ze zijn ook onmisbaar voor ons spraakvermogen.

Klanken als s, v, z en ƒ kunnen alleen met behulp van de voortanden gevormd worden. Bovendien zorgt ons gebit ervoor, dat ons gezicht ‘vol’ blijft.

Het poetsen van het gebit is bijzonder belangrijk. Het verwijdert namelijk kleine voedselresten, die anders gaan rotten en heel snel tandbederf veroorzaken. Helemaal is dat echter toch niet tegen te gaan. Om het zoveel mogelijk te beperken behoort een regelmatig bezoek aan de tandarts tot een van de eerste vereisten om een gezond gebit te houden.

< >