koningen van België.
Leopold I, George Christiaan Frederik (1831-65), *16.12.1790 Koburg, ✝ 10.2.1865 Laken: 4e zoon van hertog Franz van Saksen-Koburg. in welk land hij tijdelijk regent was. 2.5.1816 gehuwd met de Engelse kroonprinses Charlotte Augusta (✝ 1817). 9.8.1832 gehuwd met Louise-Marie van Orlcans, dochter van de Franse koning Louis-Philippe. Onderscheidde zich in de oorlogen tegen de Franse keizer Napoleon; weigerde 1830 de hem aangeboden Griekse koningskroon, maar accepteerde 1831 na de → Belgische Revolutie de Belgische. Zijn politiek inzicht, alsmede zijn familieconnecties aan verschillende Europese hoven droegen in aanzienlijke mate bij tot de stabilisatie van de jonge Belg. staat, die het revolutiejaar 1848 zonder ernstige moeilijkheden doormaakte. Uit zijn tweede huwelijk werden vier kinderen geboren o.w. → Leopold II. Filips. graaf van Vlaanderen en Charlotte. keizerin van Mexico.
Litt. E.Corti en C.Buffin, Léopold Ier. oracle politique de l'Europe (1926); L.de Lichtervelde, Léopold Ier et la formation de la Belgique contemporaine (1929): C.Bronne. Léopold I et son temps (1942); A.Simon. La politique religieuse de Léopold I (1953); A.Simon, Léopold I (1963): P.Vermeir. Leopold I (2 dln.. 1965-67); F.Aronson. de Coburgs van België (z.j.); J.Puraye en H.O.Lang (ed.). Lettres de Léopold Ier (1974).
Leopold II. Louis Philippe Marie Victor (1865 — 1909). *9.4.1835 Brussel. ✝ 17.2.1909 Laken; oudste zoon van Leopold I. Ondernam als kroonprins verscheidene buitenlandse reizen en bevorderde toen reeds de Belg. economische expansie, hetgeen hij als koning met nog meer kracht deed. Huwde 22.8.1853 Maria Hendrika van Habsburg (1836-1902), die hem vier kinderen schonk: Leopold, die jong overleed (1859-69), Louise, Stephanie en Clementine.Zijn sterke persoonlijkheid had een temperende invloed op de scherpe 19e-eeuwse partijstrijd; hij verhoogde de Belg. militaire weerbaarheid door de aanleg van de vesting Antwerpen, alsmede de oprichting van de Maasforten (1887), maar kon de persoonlijke dienstplicht pas enkele dagen voor zijn dood doen aanvaarden. Onder zijn regering kwamen belangrijke openbare werken tot stand. o.a. uitbreiding van de haveninrichtingen. Ook ondertekende hij de eerste grondwetsherziening (1893), die het algemeen meervoudig stemrecht invoerde. Na de → Kongo-conferentie van 1884-85 soeverein over de Vrijstaat Kongo, droeg die soevereiniteit 1908 aan België over (→ Belgisch Kongo).
Litt J.Garson, Les débuts d’un grand règne (2 dln., 1931-32); Ch.Liebrechts. Leopold II, fondateur d'empire (1932); P.Daye, Leopold II (1934); F.Desonay, Leopold II, ce géant (1936); Stinglambert et P.Dresse, Léopold II au travail (1945); John de Courcy Macdonnell, King Leopold n (1905, herdr. 1969); L.de Lichtervelde, Leopold n (2e dr. 1949); L.Ranieri. Léopold ii. urbanistc (1973); J.Stengers, Léopold n et le modèle colonial hollandais (in: TvG.. 1977).
Leopold III. Philips Charles Albert Meinrad Hubertus Marie Miguel (1934- 51), *3.11.1901 Brussel: oudste zoon van koning → Albert en koningin → Elisabeth. Huwde 4.11.1926 prinses → Astrid van Zweden (71935), die hem drie kinderen schonk: → Joséphine Charlotte, → Boudewijn (sedert 1951 koning) en → Albert; 1941 gehuwd met → Liliane Baels. Bevestigde herhaaldelijk de neutraliteitspolitiek van België in een periode van grote internationale spanningen. Tevergeefs poogde hij, in samenwerking met de Ned. koningin Wilhelmina, de Lage Landen uit de Tweede Wereldoorlog te houden. Als opperbevelhebber van het Belg. leger in de → Achttiendaagse Veldtocht besloot hij 28.5.1940 zonder het akkoord van de regering, tot onvoorwaardelijkc capitulatie.
Dit leidde tot een politieke crisis (→ Limoges). Formeel krijgsgevangene te Laken, werd Leopold 7.6.1944 met de koninklijke familie gevankelijk weggevoerd en 7.5.1945 door de Amerikanen in de buurt van Salzburg bevrijd. Voordien was Leopolds broer, prins → Karel, sept. 1944 tot regent aangesteld. Leopolds terugkeer naar België leidde tot de → koningskwestie, opgelost door Leopolds troonsafstand ten gunste van zijn oudste zoon Boudewijn (16.7.1951).
Litt. H.van Offel. Leopold til (1936); R.Goffin, Le Roi de Beiges a-t-il trahi? (1940); G.H.Dumont, Leopold III (1946): A.Fabre-Luce, Une tragédie royale (1948); J.Pirenne, L’attitude de Léopold m de 1936 a la Liberation (1949); J.P.Kennedy, J.M.Landis, The surrender of king Leopold (1950); J.Page, Leopold III, the Belgian royal question (1959): Ergasto Ramón Arango, Leopold III and the Belgian royal question (1963); A.de Jonghe, Hitler en het politieke lot van België (1972); R.Aron, Leopold III of de onmogelijke keuze (Ned. vert. K.van der Graven. 1978).
