of Attaman, het opperhoofd der Kozakken, door het volk zelf gekozen uit hunne eigene aanvoerders, was vroeger niet slechts hun opperbevelhebber in den oorlog, maar tevens hun hoogste rechter, totdat helman Mazeppa in 1708 de partij koos van Karel XII, doch overwonnen werd, waarop Peter I de privilegiën der Kozakken aanmerkelijk inkromp, en de waardigheid van H. afschal'te. Eerst in 1750 werd er weder een H. aangesteld, en graaf Razoemowsky tot die waardigheid benoemd.
Door keizerin Catharina werd de waardigheid van H. der nkrainsche Kozakken opgeheven, en vervangen door eene regeering van acht leden. De donsche Kozakken hebben wel hunnen H. behouden, doch ook deze is in zijne vroegere macht zeer beperkt geworden (zie KOZAKKEN).Ook in Polen was de benaming H. voor de legcr-aanvoerders gebruikelijk. Groot-H. (Hetman wielkï) heette de opperbevelhebber der gansche poolsche armee; hij werd ter zijde gestaan door den Vetd-H. (Hetman polny), die oorspronkelijk slechts de grenzen des rijks tegen de Tartaren te verdedigen had. Bij den rijksdag van 1702 werd de waardigheid van H. opgeheven.
