Encyclopedie van Zeeland

Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (1982)

Gepubliceerd op 24-11-2020

WATERSCHAP DE BREDE WATERING VAN ZUID-BEVELAND

betekenis & definitie

Voormalig water-

(PAGINA’S MISSEN)

(Grotha), 1170. Reeds van oudsher moeten de benedictijner abdijen van Sint Baaf en Sint Pieter te Gent hier bezittingen hebben gehad. Deels waren deze verkregen door vanwege deze abdijen uitgevoerde ontginningen en bedijkingen. Hoofdzakelijk kwamen deze bezittingen echter tot stand door aankopen van reeds eerder door wereldlijke heren ontgonnen en ingepolderde gronden uit het grafelijke domein. De St.-Baafsabdij had hier uithoven bij Ossenisse (Score) en Hontenisse (Volcarnesse).

Rond en na 1200 verwierven hier ook de cisterciënzer abdijen van Ter Duinen, Ter Doest, Baudeloo, Cambron en de norbertijner abdij van Drongen gronden waar ontginnings- en bedijkingswerkzaamheden werden uitgevoerd. Kort na de stormvloed van 1214 werden door verschillende abdijen belangrijke bedijkingen uitgevoerd ten westen en ten noorden van Hulst en in het noordelijk deel van het Land van Saeftinghe.

Rond 1350 heeft Oost Zeeuws-Vlaanderen wel zijn grootste omvang gehad. Bedijkingen waren toen uitgevoerd in het noordelijk deel van het gebied en langs en in de grote kreken. In het zuiden en oosten (Saeftinghe) lagen weinig of niet bedijkte moerlanden. De afwatering van de moergronden vond plaats door een net van ’scipleeden’ moervaarten. De bedijkte gronden verkregen afwatering door oude kreekbeddingen met sluizen op open water, alsook door gegraven waterlopen (Rietvliet). Na 1350 deden zich langs de gehele noord- en oostzijde van de streek overstromingen voor, waaronder overstromingen ten gevolge van oorlogshandelingen en een slechte onderhoudstoestand der dijken.

Hierdoor werd o.a. de Braakman gevormd en kreeg de Schelde door de Honte een directe verbinding met de Noordzee. Met uitzondering van de in 1508/11 geïnundeerde polder van Hontenisse en de in 1530 geïnundeerde Kerckepolder (→ Hooglandpolder) bleef dit gebied, door het uitvoeren van herdijkingen, voor veel landverlies gespaard. De Allerheiligenvloed van 1570, waarbij grote delen van het gebied werden geïnundeerd, kan als een aanvang worden gezien van het grote landverlies in deze streek. Door de oorlogstroebelen bij het begin van de 80jarige oorlog verliep het herstel van'de dijken langzaam. Om verder oprukken van de Spanjaarden te voorkomen, met het doel Gent te ontzetten en Antwerpen te beschermen, werden in 1584 in het Axeler Ambacht militaire inundaties uitgevoerd en werden in 1585 grote delen van Hulster Ambacht en nagenoeg geheel Saeftinghe overstroomd. Alhoewel hier en daar dijken werden hersteld, kon door oorlogshandelingen en het daarmee gepaard gaande doorsteken van dijken (o.a. inundatie van Absdale en Clinge bij de inname van Hulst in 1596) het verloren gegane land niet worden herwonnen.

Rond 1600 bleef hier slechts over: het gebied van Ossenisse en Hontenisse door een smalle strook verbonden met Hulst, de Polder van → Namen en de wat hogere gronden ten zuiden van de fortengordel tussen Hulst en Sas van Gent. Een keerpunt betekende het 12-jarig bestand (1609/21), toen vele gronden werden herdijkt. Na de vrede van Munster (1648) werden verdere herdijkingswerken op grote schaal voortgezet. Oorlogen (1672/78, 1702/13, 1741/48, 1784/85 en 1794) brachten nieuwe militaire inundaties waardoor, ter verdediging van Hulst, de Kieldrecht-, Clinge-, Absdale- en Ferdinanduspolder herhaaldelijk werden geïnundeerd. Door stormvloeden (o.a. 1682) verdwenen enkele polders voorgoed in de golven, zoals in 1715 de Polder van Namen. Het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw worden gekenmerkt door herdijkingsaktiviteiten.

De herdijking van o.a. de Absdalepolder en Riet- en Wulfsdijkpolder in 1789, bewerkstelligde een snellere opslibbing van het Hellegat, zodat dit achteréenvolgens bedijkt kon worden. Een versnelde opslibbing deed zich ook voor in het Land van Saeftinghe waar diverse polders werden bedijkt. Door de indijking van de Hertogin Hedwigepolderin 1907 en kleine bedijkingen, door dijksverzwaringswerken te Ossenisse in 1962 en te Paal in 1978, verkreeg het Waterschap Hulster Ambacht zijn huidige vorm.