Dorp op Goeree-Overflakkee, in de gemeente Middelharnis; voormalige gemeente binnen de huidige gemeenten Middelharnis en Dirksland. Geschiedenis: De heerlijkheid van Sommelsdijk werd in 1417 door Jacoba van Beieren als gravin van Zeeland tot bedijking uitgegeven.
De gehele inpoldering van de heerlijkheid schijnt in 1464 te hebben plaatsgevonden (tot in de 17e eeuw werden er nog nieuwe polders bij aangedijkt). Vóór de bedijking was er al bewoning; de bewoners van deze ’uitgors’ kregen in 1430 tolvrijheid.Sommelsdijk was in 1475 een zelfstandige parochie, vallende onder het dekenaat Schouwen. De kerk was geïncorporeerd bij het kapittel van West-Souburg, hetgeen niet zo merkwaardig is, in aanmerking nemende dat Adriaan van → Borssele en na zijn dood zijn vrouw Anna van Bourgondië ambachtsheer en -vrouw van Sommelsdijk zijn geweest. Uit de pauselijke bul van 1561 blijkt dat Sommelsdijk bij het bisdom Middelburg werd gerekend. Behalve de kerk was er hier een gasthuis en een weeshuis. De kerk was gewijd aan de H. Maagd en had een vicarie ter ere van St.-Gertruid en St.-Joris.
Na de Reformatie kreeg Sommelsdijk als eerste predikant Johan Cornelisz. (1578). De gemeente zou behoren tot de classis Schouwen-Duiveland. Reeds vroeg waren er te Sommelsdijk doopsgezinden. Uit deze gemeente was Leenaert Bouwens afkomstig, een van de zeer bekende doopsgezinde oudsten. De positie van Sommelsdijk als Zeeuwse exclave is omstreden geweest. In 1578 bewilligden de Staten van Holland dat Sommelsdijk onder bewind van de Staten van Zeeland zou blijven.
In 1805 werd Sommelsdijk bij (Zuid-)Holland gevoegd. Binnenkort kan deze voormalige gemeente weer tot Zeeland behoren, als de plannen om Goeree-Overflakkee bij deze provincie in te delen doorgang vinden.
LITERATUUR
S. Muller Fz., De indeeling van het bisdom. Grijpink, Register op de parochiën. J. W. te Water, Kort verhaal. B. Boers, Goedereede en Overflakkee. The mennonite Encyclopedia. C. P. M. Holtkamp, Middelharnis-Sommelsdijk. Wilderom, Tussen afsluitdammen II, 12. Van Empel en Pieters, Zeeland. Van der Aa, Aardrijkskundig woordenboek.
