R.k. priesters in dienst van een bisschop, die eigen bezit kunnen hebben. In de M.E. bestond de met zielzorg belaste geestelijkheid grotendeels uit S.; zij bekleedden alle hogere bestuursfuncties, enkele wijbisschoppen uitgezonderd.
Na 1580 bleven slechts enkelen aan het werk (Franeker, Ypkolsga) met enkele geseculariseerde regulieren (Lwd., Dokkum,Bolsward). Ca. 1600 kwamen er bijna enkel regulieren bij; na 1620 meer S., die na aanvankelijk rondzwerven vaste staties stichtten. Over jurisdictie en bestaansmogelijkheden hadden S. en regulieren veel onenigheid, ca. 1700 nog verergerd doordat sommige S. jansenist waren.
Hun eerste staties waren in Lwd. (St.-Vitus of de Noteboom in de Bontepapensteeg, 1609, overgegaan naar de jansenisten), Workum (1621), Hieslum-Blauwhuis (ca. 1631, 1651), Makkum c.a. (1637), Joure (1639-63), Oosterend (1640). Van de kapucijnen namen deS. Sneek over (1642), van de jezuïeten Hemelum-Bakhuizen (1658), Franeker (1663-68), Woudsend (1673). Onder de aartspriesters Foppens en Van Haaften ontstonden als nieuwe stichtingen Follega-Lemmer (1677), Sint Nicolaasga (1691), Sloten (1696; in 1756 in Balk, 1819 Sloten hersteld), Dronrijp (1699), Warga (1704), later Heeg (1747). De maatregelen tegen jezuïeten e.a. regulieren brachten hun staties aan de S.: Joure (1708), Heerenveen (1720), Ameland (1726), Lwd. (St.-Bonifatius, Vleesmarkt, 1773; St.-Willebrord, Koornmarkt, 1776-1854), Wytgaard, St.-Martinus te Bolsward, Harlingen, Dokkum, Steggerda (alle in 1776), Lwd. (Sacramentstraat, 1781-94), Wolvega (1786), de nieuwe statie Oosterwierum (1795). Na de omzetting in parochies ging Bolsward over naar de franciscanen (1874), in Huizum kwam een nieuwe parochie (1933). zie Geestelijkheid.
