a. terpdorp, oudste nederzetting van Lwd. [zie Leeuwarden (Geschiedenis));
b. kerk van St.Vitus te 0. Eigenkerk van Corvey, verkocht aan de dienstdoende priesters (ca. 1145). Een hunner droeg zijn patronaatsrecht over aan Mariëngaarde (ca. 1285). Toen de stad Lwd. ontstond moest Mariëngaarde het patronaat over een tweede pastoorschap van 0. aan het stadsbestuur laten (ca. 1400), dat daarna ook het ‘wit personaat’ aanviel (1482, 1551). Kathedraal van het bisdom Lwd. (1570), aan de hervormden gegeven (1580), wegens bouwvalligheid gesloopt (1596). De kerk was zeer gezocht als begraafplaats. Een deel der muren bleef staan tot 1706. Thans is er nog slechts: c. de toren (gebouwd 1529). zie Leeuwarden (gebouwen).
In de volksverhalen keet de 0. op een stukje grond of op een koolblad aangedreven en ter plaatse met een draadje vastgebonden op het geroep van een oude vrouw: ‘Alde, hou! ’ (oude, ho!). Verder zouden de fundamenten (rustend op koehuiden) even diep onder de aarde reiken als de toren erboven omhoogsteekt, en zou deze scheefhangen, doordat een onrechtvaardige één der hoekstenen heeft gelegd. Romantische bewerking van dit motief bij S. Koldijk (1889), Tsj. Velstra (1910, toneelstuk), S. J. v. d.
Molen en P. Terpstra (openluchtspel, opgevoerd te Lwd. sept. 1957)Vaak hoort men de 0. een oude vuurtoren aan de Middelzee noemen; deze was in 1529 daar al eeuwen droog. De 0. is populair; men zingt ‘Dêr’t de Aldehou syn brommen..en verkoopt zilveren O.s op theelepeltjes e.d. Rijm en raadselspreken van hem. Nog gangbaar zijn zegswijzen als: ‘Dat stiet sa fêst as de Aldehou’ (dat staat zo vast als de 0., d.w.z.: is zeker); Tn ding as de Aldehou’ (een ding als de 0., d.w.z.: lomp, groot); ‘Hy is Piter Aldehou’ (hij is Pieter 0., d.w.z.: een lompe kerel); ‘Hy wie sa dronken dat er de Aldehou foar in piip-útpluzer oanseach’ (hij was zo dronken dat hij de 0. voor een pijperoder hield). De 0. is symbool van forse kracht; ook in zijn onvoltooid-zijn zien veleFr.eenbeeldvaneigenleven (vgl.J.Piebenga,Fr.
Tragyk, 1937). zie Aken. J. van.
Zie: M.P. van Buijtenen, St.-Vitus van O. (1950); Repert., 205. Oldehove-dag. Jaarlijkse kaatswedstrijd te Lwd., in de derde week van sept., aan het eind van het seizoen, zie Kaatsen.
