In M.E. krijgstocht voor het geloof, vooral ter bevrijding van het Heilige Land. Bij de eerste K. worden geen deelnemers genoemd.
Tijdens de tweede hielpen Fr. kruisvaarders bij de verovering van Lissabon (1147). Bij de derde namen Friezen deel aan het beleg van Akko (1189-91) en vochten daarna onder Richard Leeuwenhart.
In 1197 voeren Friezen onder bisschop Hartwig van Bremen ter kruisvaart.Als resultaat van de prediking van Olivier van Keulen verliet in 1217 een vloot van 80 schepen de Lauwers; men overwinterde bij Rome en zeilde toen naar Akko. Vandaar ging het naar Damiate, wat een mislukking werd. In 1224 verscheen Olivier opnieuw, de paus schreef oproepen aan de Friezen, en 22.5.1227 stak van Borkum een vloot in zee, die veel verliezen leed door een storm. Zij deed mee aan de diplomatieke K. van Friedrich 11. Ook de steun aan de bisschop tegen de Drenten (1231-33) en aan Willem n van Holland (1248) werd als K. beschouwd. Vervolgens riep Louis ix van Frankrijk op voor een K., daarbij wijzende op het Karelsprivilegie (1251).
Voor de tweede K. van Louisliepen in 1270 50 koggen uit. Ze bereikten Tunis omstreeks de tijd dat de koning er aan de pest bezweek (25.8.1270), en voeren toen naar Akko. Op de terugweg zijn sommige door de mohammedanen totaal beroofd.
De K.en hebben geen merkbare gunstige gevolgen voor Frl. gehad. De Karelslegende werd verbreid en het begrip potestaat ging leven. De met de K.en samenhangende economische expansie van de steden deed Frl. op de achtergrond raken.
Zie: H. Hardenberg, De Nederlanden en de K.en (Amsterdam 1941).
