Middeleeuwse polder te Zaandam, aan de oostkant van de Zaan en begrensd door Enge Wormer, Wijde Wormer, Braaksloot (’t Kalf) en Poel. De polder, waarin ➝ Haaldersbroek en de na de Tweede Wereldoorlog aangelegde ➝ Zaanse Schans zijn gelegen, heet officieel ‘Halerbroek of Kalverpolder’.
Het ongeveer 200 hectare omvattende gebied is tot de jaren ’30 van onze eeuw tamelijk geisoleerd gebleven. Pas toen in 1936 de ➝ Julianabrug was aangelegd (en de aansluitende Leeghwaterweg de polder doorsneed) werd dit isolement verbroken. Voordien was deze vaarpolder afgezien van de toegangswegen via 't Kalf-Haaldersbroek en de ringdijk van de Enge Wormer alleen met een veerboot vanuit Zaandijk te bereiken. De Kalverpolder werd in het verleden, vóór de drooglegging van de Wormer en de Enge Wormer, dus grotendeels door water begrensd. De hoek van Poel en Zaan was in de beginperiode van de Tachtigjarige oorlog een uitgelezen plek voor de verdedigingsschans van de Vrijbuiters. Toen beide meren waren ingedijkt en drooggemalen, ontstond in de Kalverpolder ernstige wateroverlast; bij octrooi van 1637 werd toestemming verleend de dijken te verhogen om de vrijwel onmogelijk geworden veehouderij uit het slop te halen.
De polder is steeds bemalen geweest, tegenwoordig nog door een zogenaamde ‘Amerikaanse windmolen’, zie: ➝ Hercules. Sinds de 17e eeuw zijn langs de ringdijk aan Zaan en Poel molens gebouwd, ongeveer 20 in totaal, voornamelijk olie- en pelmolens. Het molenvolk kwam van 't Kalf en uit Zaandijk. Een enkele molen (De ➝ Ooievaar, De ➝ Os) bleef bewaard; oliemolen De Bonte ➝ Hen is op de bestaande schuur herbouwd en De ➝ Huisman, De Gekroonde ➝ Poelenburg, De ➝ Kat en De ➝ Zoeker zijn na de Tweede Wereldoorlog aan de Kalverringdijk verrezen. Hierdoor is, in en bij de Zaanse Schans, de vroegere molenconcentratie weer enigszins hersteld. Min of meer als voortzetting van de molennijverheid ontstonden langs Poel en Zaan (zuidelijk van de latere Leeghwaterweg) enkele industrie-complexen (➝ Duyvis, ➝ Schoemaker). De voetbalvereniging Zaandijk kreeg in de polder haar speelvelden en verdere accommodatie.
In de Tweede Wereldoorlog stond er enig afweergeschut in de polder. Beroering werd gewekt in september 1944, toen het merendeel van negen uit een aangeschoten Amerikaanse bommenwerper geparachuteerde bemanningsleden in de polder landde. Zij konden in de Zaanstreek onderduiken. Als represaille werden aan de Leeghwaterweg door de Duitsers vier Nederlanders geëxecuteerd.
Een bescheiden monument herinnert hieraan. Drie van de parachutisten werden, na Duitse dreigementen om in Zaandijk willekeurig executies uit te voeren, aan de bezetter uitgeleverd.
Na de oorlog werd de ➝ Zaanse Schans ingericht, zie aldaar. Polder en Zaanse Schans werden in het begin van de jaren '60 bedreigd door ambitieuze plannen tot woningbouw door de gemeente Zaandam. Een felle en snelle actie om dit te verhinderen vond brede steun bij de burgerij. In Provinciale Staten werd met een stem verschil het bebouwingsplan afgestemd en een uitspraak in hoogste instantie maakte een definitief einde aan dit Zaandamse voornemen. Het reeds gestorte zand werd later afgegraven, het al gerealiseerde gebouw van scholengemeenschap Sint Michaelcollege (dat temidden van bebouwing zou komen) houdt eenzaam de herinnering aan deze plannen levend en de polder bleef verder goeddeels onbebouwd. Als veeteeltgebied is de Kalverpolder,die langzamerhand enigszins verruigt, nog nauwelijks van belang. Zie ook: ➝ Haaldersbroek, Landschap 3.2., 3.3., ➝ Natuur in de Zaanstreek 5.1.3. en ➝ Zaanse Schans.
