In het algemeen gesproken heeft de boekhandel in de Zaanstreek steeds een kleinschalig en enigszins dorps karakter behouden. De nabijheid van Amsterdam maakte een specialistische (bijvoorbeeld wetenschappelijke) boekhandel zowel onnodig als onmogelijk.
Zo is ook slechts een enkele maal een antiquariaat van enige omvang in de streek werkzaam geweest (→Blees, Zaandam). Zoals overal elders is het aantal boekwinkels na de Tweede Wereldoorlog sterk uitgedund. Toen ook ontstonden enkele grotere bedrijven die zich uitsluitend op de →kantoorboekhandel toelegden (→Aspa en Blees te Zaandam, terwijl →Knijnenberg in Krommenie daarnaast ook het gewone boekhandels-assortiment bleef voeren). Vóór die tijd was de combinatie van boek- en kantoorboekhandel gebruikelijk, in sommige gevallen werd daarbij ook een leesbibliotheek gedreven. In een iets verder verleden was de boekhandel, althans in een aantal gevallen, nevenbedrijf van een drukkerij. Voorbeelden hiervan zijn de (verdwenen) winkels van →Huig en Huisman in Zaandam, P. →Out nv in Koog, →Heijnis in Zaandijk, →Meijer in Wormerveer, I.P.
Kuiper in Wormer en Van Wijk in Oostzaan. De combinatie drukkerij-boekhandel komt thans nog voor bij →Gorter in Wormerveer en Knijnenberg in Krommenie.Thans is nog een beperkt aantal boekhandels aanwezig. Bruna (voorheen Zaandams Boekhuis) is daarvan de grootste en heeft bovendien binnen de landelijke Bruna-keten de grootste omzet. Andere boekhandels zijn: A.P. Standaard-boekhandel (zie: →Arbeiderspers), Baljet, Gras en Het Groene Huis (Zaandam), Koome (Koog), Gorter, Schuurman (Wormerveer), Middelburg (Wormer) en Knijnenberg (Krommenie). De bedrijfstak is zonder grote omzetsnelheid marginaal of verliesgevend, dit is enerzijds de reden dat veel boekhandels zijn verdwenen en anderzijds dat doorgaans een kleine hoeveelheid van alleen de snel verkoopbare titels wordt aangehouden. Dit is overigens een landelijk verschijnsel. Boekhandels in kleine plaatsen zoals vroeger Corver in Assendelft en Rem (De Graaf) in Westzaan zijn daardoor al jaren geleden verdwenen.
In het verleden was, mogelijk door het grote aantal bedrijfjes, een Zaanse Boekhandelaren Vereeniging actief. De leden daarvan namen enkele malen het initiatief tot een gezamenlijke uitgave. Zo is bijvoorbeeld in 1929 het album ‘De Zaanstreek’, samengesteld door S. →Lootsma, door de gezamenlijke Zaanse boekhandelaren uitgegeven.
