Spanje heeft het grootste wijngaardoppervlak van Europa maar niet de grootste druivenproduktie, daarin zijn Italië en Frankrijk dit land ver vooruit. Het wijngaardoppervlak bedraagt 1,7 miljoen ha, ruim Vs deel van het totale Europese wijngaardoppervlak, waarop jaarlijks 28 miljoen hl wijn wordt geproduceerd.
Zoals overal elders kent de wijnbouw ook hier de laatste jaren een plotselinge expansie en worden er steeds tafelwijn (vino corriente), die zowel in Spanje als in het buitenland als karafwijn wordt gebruikt, en ook wel als mengwijn.Het grootste deel van het land bestaat uit een uitgestrekt plateau, de meseta, hier en daar onderbroken door bergketens waarvan de toppen met eeuwige sneeuw zijn bedekt.
Het klimaat is er streng: droge, gloeiend hete zomers en winters waarin het bijtend koud kan zijn. Vanuit de lucht gezien lijkt Spanje op een bruine reliëfkaart, gerimpeld door opgedroogde kreken, ofschoon hier en daar een riviertje glinstert. Wie per auto of trein door het land reist maakt echter kennis met een minder eentonig landschap. Na een uitgedroogde grasvlakte komt ineens een groepje dennebomen of kurkeiken, dan weer een veld vol met geurige rozemarijn- en lavendelstruiken afgewisseld met een olijfgaard. Eenmaal in de buurt van een rivier bevindt hij zich ineens op bijna weelderige grond, waar tussen rijen populieren volop maïs groeit. Aan de andere kant van de Siërra Morena ligt de provincie Córdoba, waar het klimaat milder is.
In het voorjaar is heel Andalusië groen; het staat er vol met vijge-, sinaasappel- en citroenbomen. De winters zijn er zacht, omdat het klimaat langs de hele kust van de Middellandse Zee door de zee wordt gematigd. Een smalle strook land langs de kust is beplant met fruitbomen, olijfbomen en wijnstokken. Overal langs de Middellandse-Zeekust of op de hellingen in beschutte dalen groeit en produceert de wijnstok in overvloed.
De meest produktieve streken zijn Qastilië, La Mancha, Catalonië en de hele oostkust.
De beste wijnen komen echter niet uit deze streken maar uit Andalusië, het land van de Sherry, uit de Rioja-wijngaarden in Logrono, Alava en Navarra en uit het Penedés-district in Catalonië.
Geschiedenis van de Spaanse wijn
De wijngaarden in Andalusië zijn al zeer oud. Reeds in het jaar 1100 v.Chr. stichtten de Feniciërs er de stad Cadiz en plantten zij er wijnstokken die ze waarschijnlijk uit het oosten hadden geïmporteerd. Vervolgens kwamen de Grieken, de Carthagers en de Romeinen die de wijnstok en hun kennis op het gebied van de druiventeelt over heel Spanje verspreidden. De Romeinen dronken Spaanse wijn en Cicero roemt de wijngaarden van Tarragona en Catalonië. Na de ineenstorting van het Romeinse Rijk werd het land bezet door de Barbaren. De Vandalen, die hun naam aan Andalusië gaven, werden opgevolgd door de Gothen.
Deze overweldigers hebben zeker de wijngaarden verwoest, maar de wijnstok bleef voortbestaan. Toen de Arabieren op hun beurt in het land arriveerden, in 711 na Chr., namen ze de druivencultuur in bescherming ten behoeve van de produktie van tafeldruiven. Geleidelijk aan namen de christenen weer bezit van het land en begonnen er ook weer wijn te maken. Ten slotte werd in 1492 de laatste Moorse koning uit Granada verjaagd.
Vanaf het begin van de 14de eeuw importeerde Engeland al Spaanse wijnen. Tijdens de grote bloeiperiode van Spanje, toen Karei V regeerde over een rijk waar de zon nooit onderging, dronk men in heel Noord-Europa Sack (Sherry), Tent (Alicante) en wijn van de Canarische eilanden.
In het begin van deze eeuw werd uit Spanje, dat veel minder van de phylloxera te lijden had gehad dan menig ander Europees land, op grote schaal geëxporteerd. Maar vanaf 1930 contingenteerde Frankrijk gedurende enkele jaren de invoer van buitenlandse wijnen ten gunste van de Franse zowel als de Algerijnse produktie, waardoor Spanje ernstig werd getroffen. Daarop brak de Burgeroorlog uit, zodat de wijngaarden werden verwaarloosd en ten prooi vielen aan de phylloxera. Hele wijngaarden verdwenen van de aardbodem, met name rond Madrid en Toledo. Wijnen werden zeldzaam, waardoor hun prijs natuurlijk verdubbelde. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog maakte de zaak er niet beter op.
In 1940 begon de meeldauw zich te verspreiden, en daarna volgden jaren van grote droogte. De wijnproduktie kwam pas in de jaren 1952-1953 weer echt op gang, waarna ook de prijzen weer zakten. Sinds 1959 breidt het wijngaardoppervlak zich uit, vooral in Castilië.
Het logische gevolg hiervan was een forse stijging van het exportpercentage. In 1970 was dat hoger dan in de 6 voorgaande jaren, en in 1976 nam het nog eens toe met 90% toen de totale export 6 miljoen hl bedroeg. Deze toename betreft alle wijnen, met uitzondering van de lichte, ongegiste typen met een Denominación de Origen. De belangrijkste afnemers van Spaanse wijnen zijn, in afnemende volgorde, Engeland, Zwitserland, Nederland, de Duitse Bondsrepubliek, Zweden en Hongarije. Te oordelen naar de populaire afbeeldingen van drinkers die de wijn uit hun porrones van geblazen glas precies in hun keel gieten zijn de Spanjaarden liefhebbers van hun eigen wijn. Toch is de wijnconsumptie aan de lage kant, want in 1970 was dat 92 liter per hoofd en in 1979 slechts 65,3 üter.
De donkere bodegas met hun stenen vloeren en houten fusten worden nog steeds druk bezocht. Maar ook onder de Spanjaarden zelf zijn er velen die de voorkeur geven aan de supermarkt, die een ruimere keuze biedt aan flessen uit alle streken. Een groot deel hiervan wordt trouwens geproduceerd door de nieuwe landbouwcoöperaties, al vindt men in de supermarkt eveneens zeer fijne wijnen, zoals bijvoorbeeld de Rioja van de markies van Riscal.
De Spaanse wijnwetten
De Spaanse wijnwetgeving ontwikkelt zich langzaam in de richting van een strakkere controle op wijnen, van het planten van de wijnstok tot en met het bottelen en etiketteren, maar voor het zover is moet er in de meeste streken nog heel wat veranderen. De districten van Jerez en Rioja vormen gelukkig een uitzondering. Een ambitieus programma om de herkomstbenamingen (Denominación de Origen) door strenge normen en kwaliteitscontroles aan banden te leggen wordt al met succes uitgevoerd in de hieronder volgende gebieden:
Andalusië: Xeres-Jerez-Sherry,. Manzanilla-Sanlucar de Barrameda (in de provincie Cadiz), Huelva, Malaga en Montilla-Moriles (in de provincie Córdoba). Rioja'. Rioja.
La Mancha en Castilië: Almansa, La Mancha, Manchuela, Mentrida en Valdepenas.
Levante: Jumilla, Utiel-Requena, Valencia, Alicante en Yecla.
Catalonië: Alella, Penedés, Priorato, Tarragona en Ampurdan Costa Brava. Aragon: Carinena en Campo de Borja. Navarra: Navarra.
Galice: Ribero en Valdeorras.
Ook in Spanje zelf staat de Rioja boven aan de lijst van eersteklas wijnen. Het gevolg hiervan is dat sommige Valdepenas en andere goede wijnen over het hoofd worden gezien. Zo langzamerhand denkt de klant dat een goede maaltijd alleen door een Rioja kan worden vergezeld. In het algemeen mag men stellen dat de witte wijnen niet van hetzelfde niveau zijn als de rode, hoewel er natuurlijk uitzonderingen zijn zoals de Alella, een zeer genietbare witte wijn.
Met zijn bergen en felle contrasten is Spanje een land met een grote verscheidenheid aan wijnen, maar de straffe hand van de wijnboer vlakt de verschillen af. Men laat niet alleen de wijnen uit een hele streek allemaal in dezelfde kuipen gisten, ook worden wijnen door het hele land met elkaar versneden. Van jaartallen of herkomstbenamingen heeft men nauwelijks enig idee, behalve in sectoren als die van Rioja. Over het algemeen streeft men naar een gemiddeld produkt zonder zich te bekommeren om uitschieters, afgezien van enkele beroemde wijnen zoals de Malaga en de droge of zoete wijnen uit de sector Montilla-Moriles ten zuiden van Córdoba. De nieuwe Spaanse wijnwetgeving heeft nog lang niet het niveau bereikt van de Franse, al is men op de goede weg, of - uit een ander oogpunt dat van de Duitse. Vanaf 1975 is het positieve effect ervan waar te nemen, al zullen de minder scrupuleuze praktijken blijven voortbestaan aangezien de toepassing van de wet evenmin goed is geregeld.
→ MALAGA; → MONTILLA-MORILES; → RIOJA, → SHERRY
Andere wijnstreken
Midden-Spanje: La Mancha en Castilië
In het gebied van La Mancha wordt de eentonigheid van de vlakte onderbroken door een enorme strook kortgehouden wijnstokken. De op 3 meter afstand van elkaar geplante wijnstokken groeien op een door de zon uitgedroogde bodem, hier en daar beschut door een groepje olijfbomen. Dit gebied, het land van Don Quichote, is niet veel veranderd, in ieder geval heel wat minder dan andere delen van Spanje. Tegenwoordig is er wat lichte industrie, en ook de landbouwmethodes zijn er iets moderner geworden, maar verder woont men nog in de lemen boerderijtjes met de klokvormige schoorstenen en de ovens buitenshuis. Een streek met rode aarde, kalk of leisteen, rijk aan tarwe, molens en wijn.
De winters zijn er streng, wat effect heeft op de wijnstokken, die een krachtige wijn geven, ’s Zomers kunnen de druiven onder de brandende zon naar hartelust rijpen, en na de oogst vloeien de rode en witte karafwijnen rijkelijk in de Madrileense cafés, maar ook over de Franse grens. Hier en daar wordt ook aan distilleren gedaan, maar de wijnen worden nooit voor een lange rijpingstijd op fust gebracht; in de streek zelfheeft men de wijnen liever jong, levendig, fonkelend en fris. De bulkwijn is een vino corriente (gewone tafelwijn) die gedeeltelijk onder het etiket Valdepenas op de markt wordt gebracht, overigens geheel ten onrechte, omdat dit de naam van de beste wijn uit deze streek is. Grenzend aan Castilië (waarvan Madrid het centrum is) ligt La Mancha dat is verdeeld in 2 sectoren: La Mancha Aha en La Mancha Baja. De eerste omvat de provincies Albacete en Cuenca en de tweede, die iets groter is, de provincies Toledo en Ciudad Real. In het oosten wordt de grens van La Mancha bepaald door Valencia en Alicante, in het westen strekt het gebied zich uit tot Estremadura, waar de meeste conquistadores vandaan kwamen, en in het zuiden tot aan de Siërra Morena.
Het gebied dat door de Spaanse schrijver José de Castillo werd beschreven als het hart van de meer moderne wijnbereidingsmethodes ingevoerd. Spanje is een land van contrasten, zowel wat betreft Idimaat, landschap en bodem, en er worden dan ook allerlei typen wijn geproduceerd, van verfijnde Fino Sherry’s tot rijke dessertwijnen; van tere, oude wijnen tot stevige, krachtige rode; van de heerlijke wijnen van Alella tot de wrange, groene wijnen uit het noordwesten. Het uitgestrekte laagland in Midden-Spanje produceert enorme hoeveelheden gewone rode wijnstreek is dat waar de 4 sectoren La Mancha, Levante, Murcia en Albacete bij elkaar komen. Dit is het gebied waar men de ‘dappere’ rode, sterk alcoholische wijnen drinkt.
De Valdepenas, de beste en bekendste wijn van Manchega, wordt geproduceerd in het zuiden van deze streek, op 200 km van Madrid op de weg naar Granada. De stad Valdepenas met zijn talloze bodegas wijdt zich helemaal aan de wijn. Men ziet er nog pellejos, een soort wijnzakken die worden gemaakt van de huid van een heel varken. Dit mag misschien wat macaber lijken, maar het zijn uitstekende, luchtdichte ‘vaten’ waarin de wijn lang goed kan blijven. Ook de tinajas, enorme, dikbuikige vaten van klei, bestaan nog. Het traditionele procédé is heel simpel: de gegiste rode wijn wordt bewaard in een tinaja waarin het bezinksel al spoedig naar de bodem van het vat zakt; de geklaarde wijn kan dan nog tot het volgend voorjaar in het vat tot volle rijping komen.
Dan wordt hij in fusten overgepompt en verkocht. Witte wijnen en rosé (rosado) worden na de eerste gisting afgetapt en overgedaan in een ander vat om ze van hun schilletjes te scheiden. In Toboso en Villanobledo, 2 dorpjes waar de legende van Dulcinea en Don Quichote nog levendig wordt gehouden, worden nog tinajas gemaakt waarvan de meeste echter puur decoratief zijn, omdat ook hier de traditionele vaten het veld moeten ruimen voor houten fusten en moderne gistkuipen die aan de binnenkant met glas zijn bekleed.
De rode wijnen (tintos) hebben niet die diepe, bijna zwarte kleur van de meeste Spaanse wijnen maar zijn lichter, meer robijnrood. Een goede rode Valdepenas hoon zacht en evenwichtig te zijn; hij doet denken aan wijnen uit noordelijker streken, maar dan in wat zwaardere vorm. Hoewel de naam wordt beschermd door de Denominación de Origen wordt er nog steeds te veel misbruik van gemaakt. De witte Valdepenaswijnen hebben een bleke, bijna groene kleur, maar kunnen ook diep goudgeel zijn.
De andere Manchega-sectoren waarvan de wijnen recht hebben op een Denominación de Origen zijn La Mancha in Albacete, waar bleke witte wijnen en claretes (lichtrode) met een alcoholgehalte van tussen de 12° en 13° worden geproduceerd; Manchuela, een zone die zich uitstrekt van Albacete tot Cuenca en Valencia waar robuuste, vrij sterke tintos, claretes en rosados worden geproduceerd; Almansa, dat zich uitstrekt van Meseta tot de kuststrook van Alicante waarvan de wijnen (claretes en tintos) soms een alcoholgehalte bereiken van 17°, en ten slotte Mentrida in de omgeving van Toledo waar sterke, droge, vrij gewone rode wijnen worden gemaakt.
De voornaamste druiverassen in La Mancha zijn voor de rode wijnen de Cencibel, Aragon en Castellana, en voor de witte Arién en Jaén, evenals de Pardillo en de Cirial. De zeer goede claretes van Valdepenas worden gemaakt van een mengsel van Cencibel en Arién, die uitstekend gedijen op de rijke kalk- en leisteengrond.
Levante en Alicante
De lange, vruchtbare en geïrrigeerde strook land aan de oostkust tussen Alicante en Benicarlo - de zonovergoten Costa Blanca, één immense tuin vol palmen, vijge- en sinaasappelbomen maar ook vol katoen- en rijstvelden, die door de Arabieren werd aangelegd en geïrrigeerd - vormt slechts een deel van deze wijnstreek, waarvan de activiteiten een uitweg vinden in de grote havens van Valencia en Alicante. Dit is een van de droogste sectoren van Spanje met zachte, zonnige winters en de grootste druivenproducent na La Mancha. Erachter ligt de nog ruigere zone van Cheste dat een landklimaat heeft, waarachter weer de hoge, kale toppen van Utiel-Requena oprijzen. De wijnen met Denominación de Origen uit deze 3 sectoren (Valencia, Cheste en Utiel-Requena) bezitten alle de specifieke kenmerken van de bodem die ze produceert. Een gebied met eenvoudige wijnen die snel moeten worden gedronken; ze zijn eerder zoet dan droog, meer rood dan wit, en gaan uitstekend samen met paella, vis en rosé garnalen, evenals met het in deze streek veelvuldig voorkomende wild. De wijn vormt hier een belangrijke industrie, en de kleine, individuele kelders worden zo goed als overal vervangen door moderne coöperaties.
Valencia
Valencia, beroemd om zijn zoete wijnen, maakt tegenwoordig zoete en droge tintos, blancos en claretes, maar ook mistela, een amberkleurige wijn die wordt gemaakt van de volgende rassen: Muscatel, Malvoisie, Planta Nova, Garnacha, Merseguera, Bobal en andere. Er wordt ook een zeer populair aperitief gemaakt van een geurig mengsel van oude soleras. De zoetige rode wijnen van Valencia zijn robuust en koppig met een alcoholgehalte van tussen de 12° en 16°. Een van de smakelijkste is de Fondillón, waarvan het vrij geringe aanbod bij lange na niet aan de vraag voldoet. Deze rode wijnen worden evenals de rosados bij de maaltijd gedronken; wanneer ze ongeveer 2 jaar oud zijn hebben ze het karakter van een wijn met een jaartal.
Cheste
Deze centraal gelegen zone heeft wijngaarden in de omgeving van de steden Chivas en Turia. De wijnen zijn voor het merendeel wit - droog, zoet of halfzoet, hetzij bleek van kleur, hetzij diep goudgeel. De 2 voornaamste druiverassen zijn de Planta Nova en de Merseguera; het wijngaardoppervlak bedraagt 7500 ha.
Utiel-Requena
Dit berggebied waar Valencia grenst aan Castilië produceert hoofdzakelijk rode wijnen die tegelijkertijd lichter, ruwer en van een levendiger kleur zijn dan de wijnen uit de vlakte. De tintos, claretes en rosados hebben alle een alcoholgehalte van tussen de 10° en 13°. Het wijngaardoppervlak bedraagt 50 000 ha.
Jumilla
Dit is een andere Denominación de Origen uit de Levante, gelegen in het zuiden van Murcia waar het achterland uiterst arm is, ofschoon deze provincie vroeger rijk is geweest aan mijnen. Maar in de richting van de zee vindt men ook hier een huerta, waarin de wijngaarden door de dalen van de rivier langzaam aflopen tot Valencia. De rode wijnen die hier worden geproduceerd zijn simpele maar heel genietbare tafelwijnen, die hun lichtzoete smaak te danken hebben aan de Monastrel-druif. Een andere bloeiende wijnstad in deze sector is Yecla. Jumilla bezit 50 000 ha aan wijngaarden.
Yecla
Yecla, tegenwoordig in het bezit van zijn eigen Denominación de Origen, ligt in dezelfde sector als Jumilla in het district van Levante, niet ver van het noorden van Murcia. Het wijngaardoppervlak bedraagt ongeveer 26 000 ha en is hoofdzakelijk beplant met Monastrel die rode wijnen levert. Evenals Jumilla is deze stad rijk aan bodegas, waar de druiven uit de omliggende wijngaarden tot sterke, donkerkleurige maar ook witte wijnen worden gemaakt.
Catalonië
Net als de Levante is ook dit een streek vol contrasten met aan de ene kant de zonnige, vruchtbare strook land langs de Costa Brava en aan de andere het hoger gelegen, rotsachtige binnenland. De wijngaarden in dit gebied dateren uit de Grieks-Romeinse tijd en hun wijnen waren al beroemd in de middeleeuwen; de huidige produktie, zowel van bulkwijnen als van wijnen met een Denominación de Origen, is nog steeds hoog.
Tarragona
Dit kleine district, gelegen rondom Priorato, heeft zijn eigen Denominación de Origen. Traditiegetrouw wordt de wijn itan Tarragona in het buitenland beschouwd als een zoete, sterke wijn die van iedere verfijning is gespeend. Deze opvatting is echter volkomen verouderd, aangezien er zowel op het gebied van de rode als van de witte tegenwoordig een grote verscheidenheid aan wijnen en wijnstokken is; er zijn zware en lichte, zoete en droge wijnen. Reus is het centrum van de Tarragona.
Ampurdan Costa Brava
Deze wijngaarden in het noorden van Catalonië hebben sinds kort hun eigen Denominación de Origen. Ze liggen in het binnenland dicht bij de Franse grens in de provincie Geroan. Het 6800 ha grote district, beplant met de rassen Carinena en Garnacha, produceert heel plezierige witte wijnen en rosé. In ditzelfde gebied ligt Castello de Perelada met zijn interessante wijnbibliotheek en wijnmuseum - waar rode, rosé en witte wijnen worden geproduceerd, evenals een beroemde mousserende wijn. Naast die van Perelada zijn de wijnen van baron de Terrades het meest bekend.
Alella
De wijngaarden van Alella, waarvan de ene naar de zee toegekeerd ligt en de andere landinwaarts, liggen op ongeveer 12 km van Barcelona op de hellingen van een groot massief. Ze dateren nog uit de tijd van de Romeinen. De wijnstokken, die op granietachtige grond rond de stad Alella en andere omliggende dorpen worden geplant, bezitten verschillende eigenschappen die elkaar uitstekend aanvullen; zo produceren de op het noorden gelegen wijngaarden druiven met een hoge zuurgraad die een goed tegenwicht vormen voor de zuurarme druiven van de op het zuiden gelegen wijngaarden. Een 600 ha groot terrein, voornamelijk beplant met Garnacha, Picpoule, Macabeo, Pansa Blanca en Red Sumoll produceert witte, rosé en rode wijnen. Er wordt ook een goudkleurige dessertwijn gemaakt, de Lacre Violeta. De wijn wordt er nog volgens traditionele methodes geproduceerd (ligt doorgaans 3 jaar op fust alvorens te worden gebotteld) en behoudt daardoor zijn natuurlijke eigenschappen.
Hogelijk gewaardeerd wordt de Marfil Blanco, een soepele, fruitige wijn. De witte wijnen zijn licht, met een heel aangenaam bouquet.
Priorato
Met op de achtergrond de Siërra Montsant en de ruïne van diens oude priorij liggen de wijngaarden van Priorato op terrassen die geleidelijk aflopen naar het okerkleurige dal van de rivier de Ciurana. Op dit rotsachtige voorgebergte, waar de olie even belangrijk is als de wijn, groeien wijnstokken en olijfbomen vrolijk door elkaar heen. De in de vulkanische grond aanwezige leisteen en de lichte bries van de mistral bevorderen een overvloedige oogst die sterk alcoholische wijnen opleven. De activiteit in de omliggende dorpen is bijna geheel geconcentreerd op de wijn. Gandesa en Falset zijn de verkoopcentra van deze wijnen die zowel zoet zijn als droog, goed maar erg sterk en van een felrode kleur. Van de gewone tafelwijnen hebben sommige een alcoholgehalte van tussen de 19° en 24°.
De witte zijn glashelder met een fruitige geur. Het hoogst gelegen perceel van deze sector is de Conca del Barbera, die omhoogkruipt tot de kam van de heuvel; er worden krachtige rode en vurige witte wijnen met een heel karakteristiek bouquet geproduceerd. De meest gebruikte druiverassen voor de rode wijnen zijn de Carinena en de Garnacha, en voor de witte de Macabeo en de Pedro Ximénez.
Penedés
Dit is een van de Denominación de Origen van Barcelona. Ook deze sector is verdeeld in 3 zones: de kustzone (Baja), een centrale zone en de wijngaardzone in de bergen (Alta), welke behoort tot de hoogste van Spanje. De kalkachtige bodem, rijk aan albariza, is bij uitstek geschikt voor de druiventeelt. De wijngaarden in het laagland rond Sitges en Villafranca del Penedés produceren sterke, donkerkleurige wijnen; een van de belangrijkste druiverassen is de Malvasia. De wijngaarden in de bergen produceren een lichte, droge witte wijn met veel charme, gemaakt van de Perellada, Macabeo en Chardonnay. Een van de grootste exportfirma’s van Spaanse wijnen is die van de familie Torres die een eigen wijnhal bezit in Villafranca de Penedés en een uitgebreid assortiment goede rode en witte wijnen heeft.
El Penedés Central is gespecialiseerd in de beste mousserende wijnen van het land die bekend zijn onder de naam cavas Codomiu. Alleen kelders die wijnen maken volgens de ‘méthode champenoise’ hebben recht op de naam cavas. Jean Leon maakt een goede Cabernet Sauvignon.
Grandesa Terralta
Deze streek, dikwijls genoemd samen met Priorato, heeft tegenwoordig zijn eigen Denominación. Het 11 500 ha grote gebied dat voornamelijk is beplant met Gamacha, Macabeo en Carinena produceert helderrode, sterk alcoholische wijnen, maar ook doorzichtige witte wijnen.
Conca del Barbera
Het hoogst gelegen perceel in de streek van Priorato waar de wijnstokken, die omhoogkruipen tot de heuvelkam, krachtige rode en vurige witte wijn met een karakteristiek bouquet produceren. Deze herkomstbenaming is kort geleden erkend als Denominación. Het wijngaardoppervlak bedraagt 7000 ha; de voornaamste druiverassen zijn de Macabeo, Perellada, Pansa, Sumoll Tinto en Bobal.
Aragon
Deze voormalige koninklijke provincie is altijd beroemd geweest om haar wijnen. De wijngaarden die in de zon liggen te stoven, beschut door de Siërra de la Muela en geïrrigeerd door de rivier de Ebro, produceren wijnen van velerlei stijlen en nuances, met name de Carinena, die recht heeft op de Denominación de Origen. Evenals de corrientes (gewone tafelwijnen) kunnen deze wijnen rood zijn zowel als wit, zoet als droog; ze hebben een duidelijk karakter en een hoog alcoholgehalte, hoewel sommige wat lichter zijn en heel plezierige, zij het wat koppige tafelwijnen vormen die jong moeten worden gedronken. De voornaamste druiverassen zijn de Garnacha Carinena en Bobal.
Navarra
De Denominación Navarra omvat 4 sectoren: Montana, Valdizarbe, Ribera Alta en Ribera Baja. Navarra is een gebied van 22 500 ha waarvan het romantische landschap met rijke akkers en oude kloosters zich uitstrekt van de bossen en bergbeken in de Pyreneeën tot de fiëstas van Pamplona en vervolgens tot Logrono, waar sommige wijnen recht hebben op de Denominación Rioja. In het noorden worden de vinos verdes gemaakt, wrange, prikkelende wijnen. De zuidelijke wijngaarden die niet door die van Logrono heen lopen liggen in de omgeving van Pamplona (waar de corrientes veel gelijkenis vertonen met de wijnen die aan de Franse kant van de grens worden geproduceerd), maar vooral in de dalen van de Ebro en de Ribera, waar de wijnen sterker en soms nogal wrang zijn. De voornaamste druiverassen zijn de Carasol en de Secano.
Galicië
Aan de Atlantische kust biedt het land een typisch groene aanblik en het milde klimaat is zeer bevorderlijk voor een overvloedige oogst. Landinwaarts worden de wijnstokken kort gehouden, net als in Castilië, maar meer naar zee toe klimmen de ranken omhoog langs palen en latwerk, speciaal neergezet om ze tegen de vochtigheid van de grond te beschermen, een systeem dat parrales wordt genoemd. Deze streek bezit 3 Denominaciónes: Valdeorras, Valle de Monterrey en Ribero. Valdeorras, met zijn 6500 ha gelegen in het vredige Sildal, is verdeeld in talrijke percelen. In het dal van Monterrey, dat dwars door het zuiden van Orense tot Portugal reikt, regent het minder dan in de rest van de streek; op de hellingen ervan worden heel genietbare rode wijnen gemaakt van de Alicante, Albarello en andere rassen, maar ook witte wijnen van de Jerez-wijnstok. De witte wijnen uit de provincie Orense zijn vaak sterker en geuriger dan de rode.
De Riberowijnen komen gedeeltelijk uit Orense en Avia, waarvan de laatste een grote lokale populariteit genieten. De rode wijnen zijn aangenaam maar altijd wat zwakker dan de witte. De traditionele wijnbereidingsmethodes werden overgedragen door de voormalige kloosters. Onder de gebruikte druiverassen vindt men de Albarino, de Treixadura, de Palomino en de Alicante. Dit aan de Atlantische kust gelegen district produceert dikwijls wijnen die even licht, prikkelend, fris en wrang zijn als de Vinhos Verdes uit het district Minho. In het Pontevedra-district worden de wijnstokken in de zones van Condado, Albarino en Rosal op parrales geplant.
Conca del Huelva
Deze streek ligt in het uiterste zuiden van Spanje, tegen de Portugese grens aan, en wordt door de Guadalquivir van de provincie Cadiz gescheiden. Huelva is een land van wijngaarden en camargue, van paarden en stieren, maar ook van druiven die wijnen opleveren welke in hun eigen streek zeer populair zijn. De Denominación Conca del Huelva omvat het district Condado de Niebla, waar de wijnstokken vlak bij de rivier groeien. Op een wijngaardoppervlak van 19 000 ha wordt jaarlijks ongeveer 650 000 hl wijn geproduceerd. Beroemde namen uit deze streek zijn Palma del Condado, San Juan del Puerto en Villalba del Alcor.
Estremadura
Deze lange, smalle provincie van groene wouden en diepe valleien die vol zitten met wild, ligt langs de grens met Portugal en heeft geen eigen Denominación de Origen maar wel volop wijn, voor het grootste deel van een aangenaam en sterk soort met een prachtige, fonkelende kleur. Caceres maakt volle witte en krachtige rode wijnen. In de zone van Almendralejo wordt een flinke hoeveelheid conrientes geproduceerd die heel goed samengaan met de speciale gerechten uit de streek zoals varkensvlees, geurige ragoûts en stevige gazpachos.
León en Castile Rueda
De in opkomst zijnde Denominación is Rueda. De fijne witte wijnen van Rueda zijn zeer geurig en worden gemaakt van de Verdejo-druif. De beste wijnen zijn die van de Marques de Grinon en de Marques de Riscal. In deze streek, om precies te zijn in Valbuena de Duero niet ver van Valladolid, ligt de belangwekkende kleine wijngaard van Vega Sicilia (slechts 100 ha groot) welke voor 50% is beplant met Tempranillo, voor 25% met Cabemet Sauvignon en voor de rest met Malbec en Merlot. Nadat de phylloxéra zijn wijngaard had verwoest werden deze rassen door de oorspronkelijke eigenaar, Don Eloy Locanda, gekocht in Bordeaux en Bourgondië. De wijn wordt gemaakt in de stijl van Bordeaux, rijpt in eikehouten vaten en geniet een zeer goede reputatie.
Hij wordt nooit op fles gebracht voordat hij een jaar of 5 oud is. Vega Sicilia wordt tot een van de beste Spaanse wijnen gerekend.
De Baskische provincies
Vizcaya en Guipucoa, gelegen in de omgeving van Bilbao en San Sébastian zijn op wijngebied niet erg interessant. Men drinkt er voornamelijk cider en de lokale wijn, Chiclas genaamd.
Canarische Eilanden en Balearen
Canarische Eilanden. In de tijd van koningin Elizabeth I waren de Canary Sack en de Palma Sack (de laatste afkomstig uit Las Palmas, de haven van Gran Canaria) in Engeland zeer beroemd. De naam van de vogel werd gegeven aan de kleur en die van de eilanden aan de vogel, en de eilanden werden vroeger bevolkt door honden (canes). Het feit dat de vogel en de wijn dezelfde naam hadden was oorzaak van menige woordspeling, zoals bijvoorbeeld in Shakespeares Twelfth Night: ‘Never in your life... unless you see canary put me down’.
Ongeveer 100 jaar geleden verloren de Canarische Eilanden door het uitbreken van oïdium hun plaats op de wereldmarkt. Toch wordt er nog zo’n 60 000 hl corriente geproduceerd, die vooral ter plaatse wordt gedronken; dit zijn voornamelijk witte wijnen en een kleine hoeveelheid clarete.
De Balearen. Op deze eilanden worden de druiven op kleine percelen geplant en wordt de wijn bereid volgens de traditionele methodes. Het district Benisalem op Majorca produceert donkere, zware rode wijnen, terwijl men in Felanitx wijnen van een lichter maar vlakker type vindt. Op Ibiza en Formentor, waar de wijn sterker is, is men bezig enige moderne coöperaties te vestigen.
