Rosé, rode en witte wijnen, Zuid-Frankrijk
Het land van troubadours en zangers, vrolijkheid en zon. Deze streek in het zuidoosten is gelegen aan de Middellandse Zee. De streek loopt van Marseille in het westen en de grote, tot Saint-Raphael doorlopende marinehaven Toulon, naar Cannes en Nice. De wijnplanten gedijen vlak bij de overvolle stranden op een schrale grond die rijk is aan zand, sedimentaire kalk en leisteen. De eerste in Frankrijk geïmporteerde wijnplanten zouden door de Phocenen in de omgeving van Marseille zijn geplant. De teelt zal zich daarna wel hebben uitgebreid door toedoen van de verovering door de Romeinen, ver vóór Caesar, want sinds de Punische oorlogen bezetten de Romeinen het hele gebied van Gallië langs de Middellandse Zee, van de Alpen tot de Pyreneeën.
Caesar zou de wijn van de Provence hebben uitgekozen als gift voor zijn legioenen bij hun terugkeer na de verovering van Gallië. Een van de dorpen waar de wijnbouw nog steeds wordt beoefend zou zijn naam van Caesar zelf hebben gekregen, namelijk La Gaude, boven Cannes. Na de wijn van deze cru te hebben geproefd, zou Caesar met zijn tong klakkend hebben uitgeroepen: Gaudeamus! (Laten we ons verheugen!).
De vroegere provincie bestaat nu niet meer maar is officieel in departementen verdeeld: Bouches-du-Rhóne, Var, Vaucluse, Basses-Alpes en Alpes Maritimes. Maar in de harten van op traditie gestelde Fransen en in aller harten zal de Provence altijd de Provence blijven. Met haar azuurblauwe zee, haar zon en haar mistral - de verschrikkelijke noordenwind die 3,6 of 9 dagen lang blaast behoudt de Provence ten volle haar karakter, waarvan de Provençaalse wijnen een belangrijk deel uitmaken.
Dit wijnbouwgebied produceert bijna 6 miljoen hl wijn per jaar die alle iets van het Provençaalse karakter hebben meegekregen. Men kan ze beter met grote teugen drinken dan ervan te nippen. Hoewel aan de ruige kant, slagen ze erin zowel pittig als vriendelijk te Zijn; hun alcoholgehalte is zodanig dat de drinker al gauw hun goede eigenschappen zal delen.
De Provence produceert overwegend rosé, maar ook rood en wit.
De rosés van de Provence behoren tot de beste van Frankrijk en sluiten voortreffelijk aan bij de regionale specialiteiten waarin vis en zeebanket overvloedig vertegenwoordigd zijn. Ze moeten vrij jong worden gedronken. Sommige van de beste rode wijnen kunnen wèl varen bij enkele jaren rijpingstijd, maar de wijnen die hun volle kwaliteit langer dan 5 jaar kunnen behouden zijn zeldzaam.
Rood is nu in opkomst. Dat heeft alles te maken met de wat problematische afzet van rosé. De populariteit van rosé in het algemeen is getaand en die van de Provence daarmee. Door nu kwalitatief interessante rode wijnen te produceren hoopt men de Provence als wijnproducent in de kijker te houden. Er wordt ook witte wijn gemaakt. Was het vinificeren van wit in deze zuidelijke en snikhete landstreken tot voor een tiental jaren moeilijk, nu beheerst men dank zij de modernste apparatuur dit proces en is men in staat om lichte, frisse, redelijk fruitige witte wijnen te produceren.
Provençaalse appellations d’origine
Bandol
Deze afgebakende zone, beplant met ongeveer 900 ha wijnplanten en ongeveer 32 km van Marseille aan de kust gelegen, heeft recht op de Appellation d’Origine Bandol. Ze strekt zich uit over de gemeenten Bandol, Sanary, La Cadière d’Azur, Le Castellet en bepaalde delen van de gemeenten Ollioules, Evenos, Saint-Cyr-sur-Mer en Beausset. De bodem is overal voornamelijk samengesteld uit kiezelhoudende kalkgrond.
Een van de meest originele kenmerken van de Provence is de grote verscheidenheid van druiverassen die mag worden gebruikt voor het bereiden van de verschillende wijnen. In Bandol verbouwt men er 7 voor de bereiding van de witte en 9 voor de rode en rosés. Om de zaken nog ingewikkelder te maken is het toegestaan 20% in volume aan witte wijndruiven toe te voegen voor de bereiding van de rode en rosêwijnen, mits ze gelijktijdig worden meevergist en geen menging achteraf plaatsvindt. Deze maatregel geeft lichtere wijnen zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit.
Clairette en Ugni blanc zijn de meest gebruikte druiven voor de witte, waarbij de Clairette minstens 50% moet bedragen. Voor de rode en rosés verbouwt men vooral Grenache, Cinsault, Mourvèdre en Mourvaison, en als bijrassen bovendien nog Carignan, Pécoui-Touar, Tibouren, Syrah en Pinot. De voor de witte wijnen toegestane rassen zijn Colombeau, Frontignan, Malvoisie, Doucillon en Sauvignon.
Willen de wijnen in aanmerking komen voor de Appellation Contrôlée Bandol, dan moeten ze minstens 11° alcohol bevatten.
Bij een zo zonnig klimaat komen ze gewoonlijk wel boven deze norm. Ze mogen bovendien niet worden verkocht dan na een rijpingstijd op fust van 8 maanden voor de witte en rosés en van 18 maanden voor de rode.
Deze wijnen voeren het etiket Bandol of Vin de Bandol, wat precies hetzelfde betekent.
Bellet
De Bellet wordt evenals de Bandol en de Cassis aan de kust verbouwd. De vrij geringe produktie, die ter plaatse wordt geconsumeerd, is afkomstig uit Nice en omliggende plaatsen.
De bodem bestaat uit puddingsteen, een vreemdsoortig conglomeraat van talloze door de wind en regen rond afgesleten stenen. Hij is rijk aan kiezel, hetgeen wellicht de verklaring vormt voor het feit dat deze wijnen verreweg de beste zijn uit het zuiden van Frankrijk. De grond van puddingsteen die de gehuchten Les Séoules, Le Pilon, Le GrandBois, Golfan, Cappan, Saint-Romain-deBellet, La Tour, Candau, Saquier, Saiht-Sauveur, Gros-Pin, Serre-Long, Crémat, Mont-Bellet, Puncia en Lingestêre beslaat, valt samen met de Appellation d’Origine Bellet. Hier, evenals in de rest van de Provence, wordt ook een grote verscheidenheid aan rassen toegestaan die in 2 typen zijn verdeeld: het hoofdtype en het complementaire type. De Folie (of Fuella) en de Braquet zijn de hoofdsoorten voor de rode en rosé Belletwijnen; de Rolle, Roussanne, Clairette en de Espagnol zijn dat voor de witte wijnen. Ze moeten in de samenstelling van de Bellet minstens 65% van het totaal vormen. (De bijkomstige rassen zijn de Cinsault, Carignan, Bourboulenc en Grenache voor de rode en rosés, en de Sauvignon, Moscatelle, Sémillon, Listan en de Pignorel voor de witte.)
Ofschoon ongeveer 700 ha de Belletappellation heeft, is er slechts 60 ha mee beplant. De jaarlijkse produktie bereikt gemiddeld 800 hl.
Cassis
Een van de beste rosés van de Provence is die van Cassis, een kleine zeehaven op ongeveer 25 km van Marseille en de voornaamste visleverancier van deze grote stad. Vis en wijn van Cassis vormen een gelukkig huwelijk, want de rosé, droog en gespierd, evenals de witte, vol en koppig, gaan heel goed bij de bouillabaisse, een smeuïge specialiteit op basis van zeeduivel en kreeft, waarvan iedereen met het volste recht zal vertellen dat alleen de Marseillanen hem weten te maken zoals het behoort.
Alle rassen die de Appellation d’Origine Cassis leveren worden in hun totaliteit op het grondgebied van deze gemeente verbouwd. De wijnboeren beweren dat de constante winden van de Middellandse Zee voor een vrijwel onveranderlijke temperatuur zorgen. In hun ogen wordt daarmee de verklaring gegeven voor de zeer geringe variatie qua hoeveelheid van hun wijnoogsten, ongeveer 5000 hl per jaar. In de regio Cassis zijn de witte wijnen overvloediger dan de rode, hetgeen in de Provence nogal ongewoon is. Men verbouwt Ugni blanc, Doucillon, Sauvignon, Clairette, Marsanne en Pascal blanc voor de witte wijnen en Grenache, Carignan, Mourvèdre, Cinsault en Barabaroux voor de rode en rosés.
Alle wijnen, ongeacht hun kleur, moeten minstens 11° alcohol bevatten.
Helaas worden ze, zelfs in Cassis, te koud geserveerd, hetgeen dodelijk is voor hun smaak. Dat neemt niet weg dat ze schitterend zijn: vol, fijn, koppig en stevig. De witte en de rosés zijn de beste.
Palette
In de buurt van Aix-en-Provence klimmen de heuvels snel omhoog naar de rotsachtige hoogten die toegang geven tot de afgebakende zone van de vins de Palette. Het is de enige cru exceptionnel van de Provence die niet uit de kuststreek afkomstig is. Hij strekt zich uit over de gemeenten Meyreuil, Tholonet en Aix-en-Provence. De witte wijnen behoren tot de beste van de provincie; de rode zijn goed en ook goed houdbaar. Sinds 1948 heeft Palette zijn eigen appellation contrôlée. De toegelaten en getolereerde druiverassen zijn in Palette nog talrijker dan elders in de Provence en hun aantal ligt beslist boven de 25.
De Clairette moet minstens 55% van de witte wijnen uitmaken. De rest mag bestaan uit Grenache blanc en Muscat blanc, in allerlei genres, en Terret-Bourret, maximaal in totaal 20% waaraan dan nog worden toegevoegd Picpoul, Pascal, Araignan, Colombaud, Ugni blanc of Ugni rosé. Wat de rode en rosés betreft, Grenache, Cinsault, Mourvèdre en Plant d’Arles moeten minstens 50% uitmaken.
De Palette-wijngaard was groter dan de huidige 20 ha, maar de uitbreiding van de stad Aix heeft de oppervlakte teruggedrongen. Tegenwoordig zijn er slechts 2 wijngaarden die het land verdelen, waarvan Château de Simone verreweg het belangrijkste is. De jaarlijkse produktie bedraagt 500 hl. Palette smaakt het lekkerst als hij in de oude stad Aix-enProvence wordt gedronken, want hij verliest aan kracht als hij wordt verscheept.
Côtes de Provence
Sinds 1977 hebben de wijnen van de Provence die voldoen aan bepaalde kwaliteitsnormen recht op de Appellation Côte de Provence, vergezeld van de vermelding ‘Appellation d’Origine Contrôlée’. Sommige mochten daar nog aan toevoegen: ‘Cru classé’. Intussen is deze vermelding echter verboden buiten het gebied van Bordeaux, waar ze is voorbehouden aan de in de officiële classificaties voorkomende crus.
Het gebied van deze wijnen is onderverdeeld in 5 sectoren die van Marseille landinwaarts lopen tot Draguignan, en van Marseille langs de kust tot de Var. Er worden hoofdzakelijk de volgende rassen verbouwd: Grenache, Cinsault, Carignan, Mourvèdre, Tibouren, Clairette, Ugni blanc en Rolle. Deze wijnen zijn niet van hetzelfde formaat als de 3 hierboven behandelde Provençaalse crus, maar ze zijn veelal bijzonder aangenaam. De totale produktie bedraagt ongeveer 700 000 hl.
De Côte de Provence begint op de buitenlandse markten enige bekendheid te krijgen dank zij het Syndicat de Défense des Vins des Côtes de Provence dat door een groep wijnbouwers is opgericht. Een van de talrijke door deze organisatie ontwikkelde initiatieven is het gebruik van een speciaal model fles die bij toeristen in de smaak valt; het merendeel van de bij de organisatie aangesloten handelaren begint nu de wijnen in leuke flessen te verkopen, hetgeen voor het eerst duidelijk afwijkt van de traditie. Deze groep wijnbouwers heeft veel te danken aan het energieke optreden van zijn ex-voorzitter graaf de Rohan-Chabot, eigenaar van een van de beste wijngoederen, Chateau-Saint-Martin.
