Rode en witte wijnen, Bourgogne, Frankrijk
De heuvelrij in de Chalonnais lijkt een verlengstuk te zijn van die van de Côte de Beaune, en de wijnen van deze 2 districten lijken dan ook erg veel op elkaar. Die uit de Chalonnais zijn kwalitatief echter minder goed en bereiken zelden hetzelfde, zeer hoge niveau. Maar ze zijn wèl erg bekend, worden in grote hoeveelheden geproduceerd, zijn relatief goedkoop en vaak heel goed.
Een rustig stadje, Chalon-sur-Saône, dat zo’n 8 km ten westen van de wijngaarden ligt, verleent deze wijnen hun naam. Iets dichter bij de stad wordt ook aan druiventeelt gedaan, maar de wijn die daarvan wordt gemaakt voldoet, hoe vreemd dat ook mag lijken, niet aan de kwaliteitseisen om aanspraak te mogen maken op de Appellation Chalonnaise. Daarvoor moeten de druiven op bepaalde, speciaal uitgezóchte hellingen in de gemeenten Givry, Mercurey, Montagny en Rully zijn gekweekt. Alle andere wijnen uit de omgeving hebben niet meer dan de algemene Appellation Bourgogne.
De uitverkoren hellingen liggen in het algemeen op het oosten, maar er zijn er ook die op het zuidoosten liggen, en een enkeling ligt op het zuiden. De bodem is er ongeveer hetzelfde als in de Côte de Beaune, maar iets vruchtbaarder.
De normen die voor deze wijnen gelden verschillen niet noemenswaard van die welke in de andere districten van de Bourgogne van toepassing zijn. De rode wijnen moeten worden gemaakt van de Pinot noir (waarbij de Pinot Liébault en de Pinot Beurot, die nagenoeg identiek zijn, ook worden toegestaan). Voor de witte wijnen worden alleen de Pinot blanc en de Chardonnay toegestaan. De produktie mag in Mercurey niet boven de 40 hl per ha, en in de andere gemeenten niet boven de 45 hl per ha uitkomen. In uitzonderlijk goede jaren kunnen deze normen overigens worden gewijzigd. De rode wijnen moeten een minimum alcoholgehalte van 10,5° hebben, en de witte van 11°. Er wordt geen rosé gemaakt.
De rode wijnen van de Chalonnais zijn doorgaans lichter dan de Bourgognes uit de Côte-d’Or, terwijl ze een sterk aroma bezitten, maar geen lange bewaartijd hebben. Het komt weleens voor dat een 5 tot 8 jaar oude fles van voortreffelijke kwaliteit is, maar zoiets is hoogst zeldzaam. De witte wijnen zijn over het algemeen heel aangenaam. In de Chalonnais wordt heel veel mousserende Bourgogne gemaakt.
→ BOURGOGNE MOUSSEUX
Herkomstbenamingen
Rully
Deze gemeente, gelegen in het uiterste noorden van de Chalonnais, is al sinds 1830 het centrum van de produktie van mousserende Bourgogne. Men heeft er lange tijd bijna uitsluitend geleefd van de verkoop van deze wijn, die trouwens niet met de allerbeste Bourgogne wordt gemaakt.
Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog zaten de Franse wijnboeren voor de zoveelste maal in de problemen. Voor goede wijnen bestond geen enkele wettelijke bescherming, en in de chaos die op deze oorlog volgde, bezweken heel wat handelaren voor de verleiding om snel winst te maken, zodat de markt werd overstroomd door goedkope vin ordinaire, die onder de naam van allerlei beroemde crus werd verkocht. Op dat moment begonnen er stemmen op te gaan voor de invoering van een strengere controle. Voor de wijnboeren van Rully was dat heel vervelend. De kwaliteit van hun wijnen was - en is nog steeds boven het gemiddelde, maar zij verkochten ze onder de naam Mercurey, waar de wijnboeren niet zo gelukkig waren met deze praktijken. Toen er over hun controlenormen eenmaal overeenstemming was bereikt sloten zij alle wijnen van Rully van hun Appellation d’Origine uit.
Voor de wijnboeren van Rully bleven toen 3 mogelijkheden over: ze konden proberen van de inwoners van Mercurey gedaan te krijgen om alsnog hun wijnen tot de appellation toe te laten, ze konden hun eigen controlenormen stellen of ze konden berusten in de algemene Appellation Bourgogne, die natuurlijk een prijsverlaging inhield. De wijnboeren gaven echter de voorkeur aan de eerste mogelijkheid boven het verzoek om een eigen Appellation, wat hen tot bepaalde minimum normen zou verplichten en een vrij langdurige zaak zou worden, dus stelden ze alles in het werk om de naam Mercurey te mogen dragen. De kwestie van de mousserende Bourgogne maakte de zaak echter nog ingewikkelder, en de wijnautoriteiten toonden zich net zo koppig als de wijnboeren van Mercurey. In 1939 gaf Rully het ten slotte maar op en stelde eigen normen voor zijn Appellation Contrôlée, terwijl het rustig doorging met het produceren van mousserende Bourgogne. Tegenwoordig produceert Rully zowel rode als witte wijnen. De laatste worden zeer hoog aangeslagen en tot de beste wijnen uit het zuiden van de Bourgogne gerekend, direct na de witte wijnen van de Côte de Beaune.
De witte Rully wordt gekenmerkt door een uitgesproken bouquet en een volle smaak die men ‘vineus’ noemt. Maar net als de meeste andere witte wijnen moet ook de witte Rully eigenlijk jong worden gedronken. De wijn die door de allerbeste wijngaarden wordt geproduceerd kan tot Premier Cru worden gerekend als hij een halve graad boven het minimum alcoholgehalte titreert. Deze wijngaarden, waarvan enkele zowel rode als witte wijnen produceren, zijn Vauvry, Mont-Palais, Meix-Caillet, Les Pierres, La Bressande, Champ-Clou, La Renarde, Pillot, Cloux, Raclot, Raboursay, Ecloseaux, Marisson, La Fosse, Chapitre, Préau, Moulesne, Margoty en Grésugny.
Mercurey
Dit zijn de bekendste en tevens beste wijnen van de Chalonnais. Ze worden gemaakt van druiven die gekweekt worden in Mercurey, Saint-Martin-sousMontaigus en Bourgneuf-Val-d’Or. Hoewel de wet het kweken van druiven voor zowel witte als rode wijnen toestaat, zijn de druiven die men in Mercurey kweekt voor 95% voor rode wijnen bedoeld.
Deze wijnen hebben dikwijls veel weg van die uit de Côte de Beaune, licht, maar van een soms verrassende volheid en over het algemeen iets minder fijn, hoewel ze er in hun beste jaren wel opmerkelijk dicht bij komen. Ze moeten absoluut jong worden gedronken, niet ouder dan 2 tot 5 jaar. Maar hoewel het gezonde en aangename wijnen zijn hebben ze doorgaans niet veel klasse.
Een van de beste organisaties in deze gemeente is de coöperatieve kelder, die op een buitengewoon competente wijze wordt bestuurd. Hier worden de wijnen van elk lid gerespecteerd, en men bouwt liever een soort reserve op dan dat men zich aan versnijdingen te buiten gaat. Elk lid van deze coöperatie bezit zijn eigen wijn, zijn eigen gereedschap en zijn eigen materieel. Een van de belangrijkste voordelen van deze coöperatie is dat de leden erdoor in staat worden gesteld hun benodigdheden zo goedkoop mogelijk aan te schaffen, omdat de coöperatie ze voor inkoopsprijs in het groot inkoopt.
Mercurey was altijd al zó beroemd, dat deze gemeente, evenals een heel klein aantal andere, gespaard bleef voor de verkoopproblemen die na de beide wereldoorlogen op grote schaal voorkwamen. De uitstekende reputatie van haar wijnen en het feit dat deze doorgaans minder duur worden verkocht dan die uit de naburige Côte-d’Or dragen ruimschoots bij tot de constante welvaart van Mercurey. Men kweekt er voornamelijk de Pinot noir; de gemiddelde jaarproduktie ligt rond de 20000 hl.
Evenals elders hebben ook hier bepaalde wijngaarden recht op de titel Premier Cru op hun etiket, wanneer hun alcoholgehalte een halve graad hoger is dan het minimum. In dat geval komt er achter de naam Mercurey ook de naam van de wijngaard te staan. Dit zijn de Clos du Roi, Les Voyens, Clos Marcilly, Clos des Fourneaux en Clos des Montaigus.
Givry
Hoewel in Givry ook wat witte wijn wordt gemaakt heeft de rode hier de overhand. Het verhaal gaat dat deze wijn een van de favoriete wijnen van Hendrik IV was. Maar als men alle gemeenten die dit pretenderen moet geloven, dan zou deze vorst met een werkelijk kolossale dorst behept zijn geweest en zijn liefde tussen vrijwel alle Franse wijnen hebben moeten verdelen. De rode wijnen van Givry zijn iets lichter en doorgaans wat gewoner dan die van Mercurey, hoewel die welke uit de beste wijngaarden komen (Clos-Saint-Pierre, Clos-SaintPaul, Cellier-aux-Moines en Clos-Salomon) bijna van hetzelfde niveau zijn. Een van de belangrijkste wijngoedbezitters van Givry is baron Thénard die talrijke wijngaarden bezit, waaronder de Cellier-aux-Moines in Givry en de beroemde Montrachet in de Côte-d’Or. Hij slaat de wijnen van al zijn bezittingen op in Givry, in zijn kelders die diep onder het stadje liggen.
De enorme ondergrondse ruimten doen denken aan het decor voor een Hollywood-film. Jaarlijks wordt ongeveer 5000 hl onder de naam Givry verkocht. Het decreet van 1954, dat de Appellation uitgaf, voorzag reeds dat bepaalde wijngaarden weleens tot de Premier Cru zouden kunnen gaan behoren, zodat ze hun naam aan die van Givry zouden mogen toevoegen. Door de autoriteiten is echter nog steeds geen definitieve lijst ervan opgesteld.
Montagny
De enige naam in de Chalonnais (of Côte Chalonnaise) die uitsluitend voor witte wijnen wordt gebruikt. De wijngaarden liggen in de gemeenten Montagny, Buxy, Saint-Vallerin en Jully-lèsBuxy, maar uitsluitend op stukken grond die door experts met zorg zijn uitgekozen als zijnde geschikt voor de produktie van wijnen die het recht hebben op die Appellation d’Origine. De goedgekeurde zone beslaat in zijn totaliteit ruim 300 ha.
Na Mercurey is Montagny de grootste producent van de Chalonnais, maar van zijn wijnen zijn slechts een paar van de beste kwaliteit. Men beschrijft ze meestal als ‘aangenaam’, wat beslist klopt wanneer men ze jong drinkt. Het voornaamste druiveras is de Chardonnay. De jaarproduktie bedraagt ongeveer 3500 hl.
Een opmerkelijk hoog aantal wijngaarden is uitgekozen als ‘supérieur’. Hun wijnen hebben recht op het predikaat Premier Cru en ze mogen hun eigen naam aan die van de gemeente toevoegen. Er komen slechts zelden flessen met die vermeldingen voor; hier volgen de wijngaarden die er wel het recht toe hebben:
Sous-les-Roches Les Trouffières
Les Combes Les Bouchots
Les Saint-Catages Les Vignes-sur-le-Clou
Les Vignes-Saint- Les Vignes-Couland
Pierre Les Vignes-du-Soleil
Les Charmelottes Les Marais
Les Champs-Toizeau Les Perrières
(of Chantoiseau) Le Pallye
Les Garchères Les Varignus
Les Chacolets Les Thilles
Les Clouseaux La Vigne-Devant
Les Carlins La Corvée
Le Breuil Les Vignes-Dessous
Les Champs-de- Les Marcques
Coignée La Thi
Les Bumins Les Mâles
Les Montcuchots La Condemine
Les Crets Les Vignes-Longues
Les Beaux-Champs Les Vignes-Blanches
Les Pandars Cornevent
Les Jardins Le Mont-Laurent
Les Saint-Morille Les Bonnevaux
Le Clou Les Bassets
Les Vignes-Derrières La Mouillère
Les Resses Les Pasquiers
Les Perthuis Les Coères
Les Gouresses Les Thillonnés
Les Bordes Les Chandits
Les Las Les Chazelles
Clos-Chaudron Le Vieux-Château
La Grande Pièce Les Pidans Les Vignes-du-Puits
