In ons zieleleven zijn niet alleen samengestelde gevoelens die een belijnd karakter dragen, maar er zijn ook samengestelde gevoelens van groote onbelijndheid. Zulk een vaag samengesteld gevoel is de stemming.
Zij bestaat uit een verdichting van partieele gevoelens tot een onbepaalde eenheid, zelfs in die mate onbepaald, dat de stemming zich in den regel niet richt op een object.Wat de qualiteit van de stemming betreft, deze is, gelijk van alle gevoelens, tweezijdig, negatief of positief. We kunnen zijn in een tevredene, behaaglijke, vreugdevolle of in een droefgeestige, neerslachtige, wanhopige stemming.
De duur van de stemming is zeer verschillend. Bij sommige personen, vooral bij volwassenen, duurt een onaangename stemming soms den ganschen dag. Men moet eerst weer eens geslapen hebben, om in een andere stemming te komen. Bij anderen, vooral bij kinderen en oude menschen, is gewoonlijk de stemming nog al variabel. Hoe emotioneeler de natuur, hoe meer primaire functie, des te veranderlijker is de stemming. Bij heerschers, die van verveling niet weten wat ze doen zullen, komt het nog al eens voor, dat de stemming wordt tot luim en gril, zoodat het voor de omstanders verbazend moeilijk is met hen om te gaan.
Over de oorzaak van de stemming is weinig met zekerheid te zeggen. Zij hangt samen met de levenservaring, met onze psychische dispositie op een bepaald moment, met de lagere gevoelens, vooral met het levensgevoel, dat met hetphysische leven in zeer nauw verband staat. Het levensgevoel is het gevoel, waarin wij waardeeren het welbevinden of niet welbevinden van onze lichamelijke constitutie. Wanneer de ademhaling, de stofwisseling, de bloedsomloop, het zenuwleven goed functionneeren, hebben we een aangenaam levensgevoel en in den regel zijn we dan in een behaaglijke stemming, terwijl bij het tegengestelde gewoonlijk de stemming minder aangenaam is. De stemming is anders vóór een feest, dan op een feest en dan na een feest.
De beteekenis van de stemming is in ons leven zeer groot, want daardoor worden onze hoogere waardschattingen beïnvloed. Wie in een vreugde volle stemming is, ziet overal licht; wie in een sombere stemming verkeert, beschouwt alle dingen in de schaduw van een donkeren nevel. Sommige menschen laten zich bij het beoordeelen van personen en zaken veel te veel leiden door hun oogenblikkelijke stemming. Daarom worden er zooveel onzuivere beslissingen genomen en men zoekt dan later naar objectieve motieven om zijn op grond van een stemming genomen decisie voor anderen te verdedigen. Het zou in dit geval beter zijn op de eenmaal genomen beslissing zoo mogelijk terug te komen.
