Dat aan dit woord een afzonderlijk artikel gewijd is, heeft zijn grond in de historie. Luther heeft n.l. in zijn beroemde vertaling van het Nieuwe Testament in de Duitsche taal Rom. 3 : 28 aldus overgezet: „So halten wir es nun, dasz der Mensch gerecht werde ohne des Gesetzes Werke allein durch den Glauben.” In onze taal overgezet luidt dit aldus: zoo houden wij het er nu voor, dat de mensch rechtvaardig wordt zonder de werken der wet, alleen door het geloof.
De Roomsch-Catholieken hebben op die vertaling aanmerking gemaakt en gezegd, dat het woord „alleen” in de oorspronkelijke taal niet voorkomt. Vandaar dat onze Nederlandsche vertaling aldus luidt: „Wij besluiten dan, dat de mensch door het geloof gerechtvaardigd wordt zonder de werken der wet”.
Hier mist men het woord „alleen”. Maar, al is het formeel juist, dat dit woord in het Grieksch niet gevonden wordt, materieel was de vertaling van Luther toch juist.
Luther heeft zijn eigen vertaling verdedigd door te schrijven : „Dat is een eigenaardigheid van onze Duitsche taal, wanneer men over twee dingen handelt en het eene aanneemt en het andere ontkent het woord „alleen” daar bij te voegen” (Luthers Werke, ed. Walch, Deel XXI pag. 317).
De vertaling van Luther mag daarom voor juist gehouden worden, omdat het verband er toe noopt. In Rom. 3 : 27 heeft Paulus geloof en werken tegenover elkander gesteld.
In vs. 28 sluit hij alles, wat „werk der wet” genoemd wordt, uit en diensvolgens blijft over, dat de mensch alleen door het geloof gerechtvaardigd wordt. In Gal. 2 : 16 wordt hetzelfde geleerd en nog duidelijker dan Paulus het zegt in Rom. 3 : 28.
Wie zich daarom stoot aan de bijvoeging „alleen”, die stoot zich niet aan Luthers vertaling, maar aan de leer der Heilige Schrift, waarop het ten laatste aankomt. De rechtvaardigheid wordt niemand deelachtig door de werken der wet, maar wel door het geloof, anders zou de genade geen genade zijn (Rom. 11: 6).
Materieel is dus Luthers vertaling zeer zeker te handhaven.
