Wel de splinter in het oog van een ander zien, maar niet de balk in zijn eigen oog, commentaar leveren op kleine ondeugden van iemand anders zonder zich rekenschap te geven van zijn eigen grote fouten en tekortkomingen, die een goed oordeel over een ander juist in de weg staan.
‘Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt’, zo sprak Jezus in Matteüs 7:1. ‘Want op grond van het oordeel dat je velt, zal er over je geoordeeld worden, en met de maat waarmee je meet, zal jou de maat genomen worden. Waarom kijk je naar de splinter in het oog van je broeder of zuster, terwijl je de balk in je eigen oog niet opmerkt? Hoe kun je tegen hen zeggen: “Laat mij de splinter uit je oog verwijderen,” zolang je nog een balk in je eigen oog hebt? Huichelaar, verwijder eerst de balk uit je eigen oog, pas dan zul je scherp genoeg zien om de splinter uit het oog van je broeder of zuster te verwijderen’ (Matteüs 7:1-5, NBV). Deze tekst behoeft geen verdere uitleg. De uitdrukking, soms gereduceerd tot haar kernwoorden splinter, balk en soms ook oog, komt nog steeds regelmatig voor in het taalgebruik.
Bijbelcitaat: Liesveldtbijbel (1526), Matteüs 7:3. Wat siet ghi een splinter in ws broeders ooge, ende en wert des balcs niet geware in v ooge? (Statenvertaling (1637): Wat siet ghy den splinter die inde ooge uwes broeders is, maer den balck die in uwe ooge is en merckt ghy niet?)
Gebruiksvoorbeeld: Het aloude verhaal over splinter, balk en oog krijgt voor hem nog iedere dag meer betekenis. ‘De mensen zouden eens moeten zoeken naar zichzelf, op moeten houden altijd over anderen te oordelen. Pas dan kunnen we de wereldproblemen werkelijk oplossen.’ (Meppeler Courant, nov. 1993)
Gebruiksvoorbeeld: Maar tegelijk is zelfs voor de NAVO-fanclub, waartoe de secretaris-generaal Claes en ook de westerse ministers van defensie qualitate qua behoren, Bosnië een voortdurende splinter in het oog. (NRC, feb. 1995)
