Droogstoppel, romanfiguur uit Multatuli’s Max Havelaar; (fig.) saai persoon zonder creativiteit of idealen.
‘Sult ghy een gedreven blat verbrijselen? ende sult ghy eenen drooge stoppel vervolgen?’ is de retorische vraag, hier weergegeven naar de Statenvertaling (1637), van Job aan God (Job 13:25). Hij wil antwoord op de vraag waarom God hem, een zieke, onschuldige man, zo genadeloos treft. De droge stoppel (in de NBG-vertaling en de NBV: verdorde strohalm) is hier het beeld voor iemand die geen kracht meer bezit, uitgeteerd is. Omdat de verbinding droge stoppel buiten bijbels verband niet gewoon is, is het niet uitgesloten dat Multatuli door dit beeld geïnspireerd werd bij de naamgeving van de bekende figuur uit de Max Havelaar, Droogstoppel. ‘Ik ben Mijnheer Droogstoppel. Batavus Droogstoppel .... Last & Co. is de firma, makelaars in Koffij.’ (Multatuli, Max Havelaar, of de Koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij. Amsterdam, J.de Ruyter 1860, p. 13). Multatuli varieerde wel vaker op bijbelse formuleringen.
De betekenis stemt niet helemaal met de bijbelse overeen. Droogstoppel is immers het prototype van een saai persoon zonder enige verbeeldingskracht, die dichtregels letterlijk opvatte en vervolgens verklaarde dat het allemaal leugens waren. ‘Ik zeg: waarheid en gezond verstand; daar blijf ik bij’ (Multatuli, Max Havelaar, p. 2). In vergelijkingen en beeldspraak komt men deze figuur nog een enkele keer tegen.
Bijbelcitaat: Statenvertaling (1637), Job 13:25. Sult ghy een gedreven blat verbrijselen? ende sult ghy eenen drooge stoppel vervolgen?
Gebruiksvoorbeeld: Met meer of minder gelijk aan haar kant baande de historische benadering
zich een pad door de bijbelverhalen heen. Maar wel als een soort Batavus
Droogstoppel, die geen oor heeft voor wat literaire schoonheid mag heten (de
historisch-kritische onderzoekers lazen de Griekse en hebreeuwse teksten en
niet de vertalingen). (NRC, okt. 1994)
Gebruiksvoorbeeld: Ik vond en vind het [bepaalde Zuid-Afrikaanse woorden] fantastisch mooie woorden [...]. Ik denk dat alleen een droogstoppel ze als neutraal (dus niet mooi of lelijk) zal bestempelen. (Onze Taal, 2000, nr. 2/3, p. 63)
