Bijbels Lexicon

Karina van Dalen-Oskam & Marijke Mooijaart (2017)

Gepubliceerd op 11-05-2017

Doorn

betekenis & definitie

Een doorn in het oog, een bron van ergernis.

De oorsprong van deze uitdrukking is oudtestamentisch. Als het volk van Israël zich niet zal afkeren van de ongelovige volken, waarschuwt Jozua, dan zullen zij ‘tot stekels in je zij en tot dorens in je ogen worden’ (Numeri 33:35, NBV). Tot ernstige fysieke belemmeringen dus, ten opzichte waarvan de huidige betekenis aanmerkelijk is afgezwakt.

Bijbelcitaat: Deux-Aesbijbel (1562), Jozua 23:13. Sy sullen v ten stricke ende nette, ende ter gheessel in uwer zijden worden, ende ten doorn in uwen ooghen. (In de Statenvertaling (1637): tot doornen.)

Gebruiksvoorbeeld: De ‘rode bisschop’, wiens liberale opvattingen een doorn in het oog waren van Rome, werd in januari onder luid protest van vele gelovigen ontzet uit zijn ambt als bisschop van het Normandische Evreux. (De Standaard, dec. 1995)

Gebruiksvoorbeeld: Een kaderregeling voor additionele arbeid is in dit verband ook van groot belang. Evenals extra stimulans voor korter werken. De positie van alfa-hulpen is mij een doorn in het oog, ook daar moeten we de komende tijd flink aan trekken. (Rooie Vrouwen Magazine, maart 1992)

Gebruiksvoorbeeld: De vrijdagbijeenkomsten van Al-Sadr waren Saddam Hoessein een doorn in het oog omdat ze tienduizenden mensen trokken.(Trouw, 7-4-1999, p. 6)

Een doorn in het vlees, een belemmering voor de gemoedsrust; iets dat stoort.

Over de doorn in het vlees spreekt alleen Paulus, en wel in de zin van dreigende zonde, die hem voor zelfgenoegzaamheid moet behoeden: ‘Om te verhinderen dat ik mezelf zou verheffen, werd mij een doorn in het vlees gestoken: ik word gekweld door een engel van Satan’ (2 Korintiërs 12:7, NBV). Het gaat om een ongemak dat in de oudere vertalingen in de laatstgenoemde bijbelplaats benoemd wordt als gebrek (Liesveldtbijbel), prikkel (Bijbel van Vorsterman), steeksel (Leuvense Bijbel 1548, Moerentorffbijbel 1599), spruyte (Deux Aesbijbel, 1562). Tussen uitdrukkingen doorn in het oog en doorn in het vlees is nog enig betekenisverschil, ook doordat bij die met vlees de letterlijke betekenis nog meer aanwezig is. Aansluiting bij die letterlijke betekenis ziet men nog in de volgende toepassing: ‘Het ziet ernaar uit dat de gemeenteclassificatie in haar huidige vorm over een jaar wel ter ziele zal zijn. Daarmee verdwijnt dan een doorn uit het vlees’ (Het Vrije Volk, 29-2-1964).

Bijbelcitaat: Statenvertaling (1637), 2 Korintiërs 12:7. Ende op dat ick my door de uytnementheyt der openbaringen niet en soude verheffen, so is my gegeven een scherpe doorn in het vleesch, namelijck een engel des Satan, dat hy my met vuysten slaen soude, op dat ick my niet en soude verheffen.

Gebruiksvoorbeeld: Het bestaan ervan [van zekere politieke situatie] is een doorn in het vlees van

Europa en een tijdbom onder de eenheid in de NAVO. (Het Vrije Volk, 10-8-1964)

Gebruiksvoorbeeld: Als moslim-enclave is Gorazde de Serviërs een doorn in het vlees. Een verovering van de enclave vóór definitief overleg over een territoriale regeling zou voor de Serviërs dus van groot belang zijn. (NRC, apr. 1994)