(bodemk.) De door afwisselende oxydatie en reductie in een bodemprofiel ontstane vlekken, meest bestaande uit ijzerafzettingen (roest), welke bepaalde zones in een bodemprofiel een typisch vlekkige kleur geven. De vlekken of vlammen zijn meest oranjebruin gekleurd in een grijze of grijsblauwe omgeving.
G. komt voor in de bodemzone tussen de hoogste en laagste jaarlijkse grondwaterstanden, welke nu cens volkomen van de lucht is afgesloten (gereduceerd, bij hoge grondwaterstand) dan weer gedeeltelijk doorlucht is (geoxydeerd, bij lage grondwaterstanden). In een dgl. milieu slaan de in oplosbare vorm in het grondwater aanwezige ijzerverbindingen (voorn, ferrobicarbonaat en ijzerhumaat) neer (meest als ferrihydroxyde en basisch ferricarbonaat), waardoor g. ontstaat. Dit proces is waarschijnlijk deels een chem., deels een biol. proces. IJzerbacteriën spelen waarschijnlijk een rol. De door gley-afzetlingen (= gleyverschjnselen) gekenmerkte bodemhorizont heet gley-horizont, in de bodemk. nomenclatuur aangeduid met de letter G. De gleyverschijnselen kunnen in alle bodemhorizonien voorkomen, zodat van AG, BG en CG horizonten gesproken wordt. De gley-horizont in de bodemgeeft belangrijke inlichtingen over de water- en luchthuishouding van de bodem, waardoor hij een zeer grote landbouwk. betekenis heeft.
De indeling van de bodem van Ned. is grotendeels gebaseerd op het al dan niet voorkomen van g., alsmede op de diepteligging van de boven- en onderkant van de gley-horizont t.o.v. het maaiveld en op de intensiteit van de gleyverschijnselen. Het voorkomen en de intensiteit van de g. in de bodem is afhankelijk van chem.. phys. en biol. bodemeigenschappen en van de eigenschappen van het in de bodem aanwezige water. De meeste gleyverschijnselen zijn gevormd door het grondwater (grondwatergley), soms ook is door verlaging van de grondwaterstand onder de vroegere gley-horizont (fossiele gley) een nieuwe grondwater-gley-horizont gevormd. In hoog boven het grondwater gelegen, goed doorlatende bodemprofielen kunnen zich gley-horizonten op minder doorlatende lagen, b.v. leemlagen, vormen. Het zakwater dat na regen in de bodem dringt, stagneert op deze laag, waardoor in en boven deze laag g. wordt gevormd (zakwatergley).
In lage graslanden komen veelal gley vlekjes in de zode voor (zodegley). Door ophoping van ijzerhydroxyde-afzettingen in of vlak onder de zode van lage graslanden kan daar ijzeroer worden gevormd. Naast g. bestaande uit ijzerverbindingen komen in verschillende gronden ook mangaanverbindingen, meestal gecombineerd met ijzerverbindingen voor. Soms worden eveneens balkverbindingen neergeslagen, er ontstaat dan moeraskalk, meest voorkomende in lage graslandgronden. G. is een Russisch woord, in de bodemk. geïntroduceerd door WYSSOTZKI en het betekent in het Ned. ‘rot', waarmee wordt aangeduid, dat de plantenwortels in de gley-zone gemakkelijk afsterven en gaan rotten.
Recente onderzoekingen leren, dat het enkele jaren kan duren alvorens zich een gley-horizont in een bodemprofiel vormt. Eveneens kan het jaren duren voordat een gley-horizont, welke in een volkomen gereduceerd milieu wordt gebracht, weer is verdwenen. De meeste ijzerverbindingen zijn afgezet op de lutumfractie (deeltjes kleiner dan 0,002 mm), vandaar dat in lemige zandgronden veel sterkere en feller gekleurde g. voorkomt dan in normale zandgronden. De rodoorngronden in de jonge zeeklei hebben zeer sterke gley-verschijnselen.
P.BURINGH.