Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 30-01-2023

sneeuwkloon

betekenis & definitie

(2013) (< Eng. snowclone) (taal) bepaald stijlfiguur, parodie op een spreekwoord of cliché; frasaal sjabloon waarin bepaalde woorden kunnen worden vervangen door een ander om nieuwe variaties met gewijzigde betekenissen te produceren; versleten, vaak geciteerde zin die in oneindig veel varianten kan worden gebruikt. Bijv. de moeder van alle X; van oude mensen, de .... (zelf aan te vulen) die voorbij gaan. De term snowclone werd in 2003 bedacht door de Amerikaanse taalkundigen Geoffrey K. Pullum en Glen Whitman via een reeks korte columns die via Language Log zijn gepubliceerd. Snowclone of sneeuwkloon is een verwijzing naar de Eskimo's met hun elfendertig woorden voor sneeuw.

• Je kent dat cliché wel: de Inuit hebben 100 woorden voor sneeuw. Of dat nou waar is of niet, het fenomeen is zó bekend dat je het op allerlei andere culturen kunt toepassen. Nederlanders hebben 100 woorden voor regen. Amerikanen hebben 100 woorden voor hamburgers. Brabanders hebben 100 woorden voor worstenbroodjes. En ga zo maar door. Taalkundige Geoffrey Pullum doopte het verschijnsel een 'sneeuwkloon': een zinnetje met een vaste structuur, waar je op specifieke plekken steeds andere woorden in kunt vullen. (http://milfje.blogspot.com, 18/10/2017)
• Omdat er vaak op de titel wordt gevarieerd, heet zo'n uitdrukking naar Engels voorbeeld een sneeuwkloon: een cliché, uitdrukking, citaat of toespeling op een boek- of filmtitel die naar believen aangepast kan worden. Een ander courant voorbeeld van zo'n sneeuwkloon is Couperus' romantitel Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan, waarop eindeloos wordt gevarieerd, bijvoorbeeld 'van oude mannen, de dingen die nog komen' en 'van goede bedoelingen en de dingen die voorbijgaan'. (Ton den Boon in Trouw, 13/04/2022)
• Een sneeuwkloon is een speciaal soort cliché. Een onmiddellijk herkenbare, (verkeerd) geciteerde of geparodieerde zin of formule. De term - oorspronkelijk 'snowclone' - verwijst naar de oersneeuwkloon: die van de Eskimo's met hun elfendertig woorden voor sneeuw. (Dat is een mythe, trouwens.) (https://schrijf.be/nl/blog, ongedateerd)