Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 29-01-2021

opoe

betekenis & definitie

1) (1965) (euf.) menstruatie, menstrueren (waardoor het geslachtsverkeer niet kan doorgaan). Ook gewoonweg: 'bezoek hebben*' of ‘tante op bezoek hebben*’. De metafoor van `het bezoek' verwijst naar een onverwachte, maar beperkte onderbreking van de normale levenswijze. Nederlandse vrouwen krijgen steeds vrouwelijk bezoek, in andere landen kan het ook om een man gaan. Zo zeggen Duitse vrouwen niet alleen dat ze ‘Tante Rosa zu Besuch haben’ (vaak gewoonweg ‘die Tante’, soms ook ‘die rote Tante’). Ze kunnen het eveneens hebben over ‘der Onkel aus Amerika’. Ook Fransen kennen ‘l'oncle d'Amérique (qui est venu)’. Het lukt hen om naast hun buren (les voisins) zelfs hele volksstammen op bezoek te krijgen. ‘Les Anglais ont débarqué’ is een zinspeling op de rode uniformen van de Engelse soldaten die meerdere malen het Franse moederland binnendrongen. ‘Elle a ses Anglais’ betekent dan hetzelfde als opoe is op bezoek. De Engelsen beschikken over een keur aan beeldrijke uitdrukkingen wanneer het de menstruatie betreft: ‘Aunt Flo; Charlie's come; grandmother to stay; Harvey's come; my country cousins have come; the captain is at home; the cardinal is at home (ook hier een verwijzing naar de rode kleur van het bloed); the Colonel's come to stay’. Vgl. in het Nederlands ook nog volgende uitdrukkingen: de clown heeft een bloedneus*; de rode vlag hangt uit*; de rode racewagen staat voor de deur*; de Russen zijn op bezoek*; de vuile week hebben*; feest hebben*; grootmoeder te logeren hebben*; het emmetje hebben*; het maandroosje bloeit*; visite hebben*.

• Ik heb een mokkeltje hier, die opoe moet krijgen. Het wil niet doorkomen. Ze licht half leip in de gang bij ons. Wil jij haar thuis brengen? (Harry Boting: Wie geeft me jatmous? 1965)
• Opoe: menstruatie. (Piet Grijs: Blijf met je fikken van de luizepoten af. 1972)
• Heb je de pest in? Is opoe overgekomen? (Jeanne Cordelier: De dans ontsprongen. 1976)
• Opoe (van Rode School) is over. (Inez van Eijk: Ik zeg maar zo, ik zeg maar niks. 1978) (p. 139)
• 'Gadverdamme!' zei Bas. 'Ze heeft opoe op visite!' (Hans Koekoek: Liefzijn toegestaan. 1982)
• Opoe, znw. de. in de zegsw. opoe is op visite, gezegd van of door een vrouwspersoon die menstrueert. (Jan Pannekeet: Westfries woordenboek. 1984)
• Ik heb Opoe over. (Haring Arie: De Sarkast. 1989)
• Als bij ons vroeger een vrouw één keer in de maand opoe had en ze was niet te genieten, zeiden we tegen elkaar: ‘Ach, jôh, die meid heeft bloed in haar broek.’ (Maarten ‘t Hart: Onder de korenmaat. 1991)
• Voor de maandstonden, 'ongesteld zijn', bestaan al oude varianten: de vlag hangt uit (Endt en Frerichs 1972), opoe is op bezoek. (Michael Elias: Taboe in taal. 1992)
• Het ergste Utrechts vindt Schouten niet het taaltje van Wijk C of Zuilen, maar dat lijzig-keurige van het Kanaleneiland en de Rivierenbuurt (waar Marcel van Dam vandaan komt); de burgertrutjes die netjes denken te spreken, maar in wezen oeverloos staan te ouwehoeren: 'Ze zech 't sweerum vaan de muche hiero, jao toch, niet dan? zeed ze tegen mijn. Ze het zeker opoe.' (Opoe heb je als je ongesteld bent. Dan staat er een O. op de kalender en als lastige kinderen ernaar vragen zeg je dat opoe komt.) (het Parool, 03/06/1993)
• Mijn oog valt op het kruis van haar onderbroek en ik zie tot mijn schrik dat haar onderbroek helemaal rood is gekleurd. Is dat bloed? Paniekerig attendeer ik Coby op het bloed. Ze antwoordt heel laconiek dat ze opoe heeft. Ik zeg dat ik het niet over haar opoe heb, maar over het bloed in haar kruis. (Astrid van der Star: Van lief naar lef. 2007)
• Maar veel tijd om me daarover te verbazen had ik niet, want ik opende de aanval op het gebied tussen haar dijen. Vlak bij het doel hield ze mijn hand tegen en fluisterde: ‘Nee, ik heb opoe.’ (Peter Langendam: Morgen gebeurt het. 2007)
• 'Maar ze heeft opoe op bezoek, dus ze doet het alleen op z'n Frans en met de hand.' (Mikkel Birkegraad: Letter voor letter. 2011)
• Meisjes die niet willen, zeggen dat ze opoe op bezoek hebben, hoeven dan niet mee te doen aan sport. (Mels van Driel: Geheime delen. 2011)
• “Je moeder heeft opoe op bezoek gehad,” zei mijn vader dan. Ik begreep daar niets van, want beide opoes waren al een tijdje dood. (Maarten Spanjer: Geluk is een herinnering. 2019)

2) (19e eeuw) (plat) oude vrouw. Soms: ouwe zeur.

• Ze zien jou niet meer op het politiebureau en mij nooit meer aan de deuren om te vragen of er nog een dooie opoe of gedroste ega te portretteren valt. (Willem van Iependaal: De dans om de rinkelbom. 1939)