(1992) (naar de naam van een bedrijf van de Western Electric Company in Chicago) sociaal-psychologisch fenomeen, geobserveerd tijdens experimenten in de jaren twintig van de twintigste eeuw, waarbij de prestaties tijdens werkzaamheden verbeterd worden naarmate de werknemer meer aandacht krijgt. De werknemers zijn ook geconcentreerder omdat er iets nieuw wordt uitgeprobeerd. In het Engelse taalgebied wordt de term al sinds ca. 1958 gebruikt. Zie ook: camelnose*-effect; Droste*-effect; halo-effect; Jamesdeaneffect*; kameelneus*-effect; kerstboom*-effect; Nivea*-effect; rubber*-nek-effect; swiebertje*-effect.
• Aandacht was kennelijk ook voor de mensen in een controlegroep relevant genoeg om gemotiveerder te gaan werken. De ontdekking van de onverwachte, maar niet te miskennen werking van menselijke aandacht in arbeidssituaties wordt tot de dag van vandaag aangeduid als het 'Hawthorne-effect', naar de fabriek waarin de experimenten hebben plaatsgevonden. (NRC Handelsblad, 25/04/1992)
• Het ' Hawthorne-effect is de tijdelijke gedragsverandering bij personen die meedoen aan een onderzoek . Proefpersonen gaan bijvoorbeeld beter poetsen , waardoor de onderzoeksresultaten worden beïnvloed. (C. van Loveren, G.A. van der Weijden: Preventieve tandheelkunde. 2000)
• Het Hawthorne-effect: het gemeten effect is een gevolg van de aandacht die de onderzoekspersonen krijgen en niet van de specifieke interventie. (L. M. Bouter, M. C. J. M. van Dongen, G. A. Zielhuis: Epidemiologisch Onderzoek: Opzet En Interpretatie. 2010)
• De mogelijkheid om je trainingsschema en -resultaten te delen met mensen die je niet kent, kan je ook helpen dankzij wat psychologen het Hawthorne-effect noemen. Halverwege de jaren 1920 begonnen de bazen van Hawthorne Works, een telefoonfabriek nabij Chicago, manieren te zoeken om de productiviteit te verhogen. De verlichting werd verbeterd en de arbeiders kregen rustpauzes, twee maatregelen die voor een hogere output zorgden. Tot zover geen verrassingen, maar toen maanden later de werkomstandigheden werden teruggebracht naar hoe ze waren voor het experiment begon - de managers bij Hawthorne waren duidelijk geen filantropen - bleek de productiviteit niet opnieuw te dalen. (Knack Extra, 15/06/2011)
• Als de onderzoekers de groepen onbewust net anders instrueerden, kon dat al effect hebben. Bovendien variëren de resultaten tussen de kinderen zo sterk dat het effect misschien voor sommige kinderen in groep drie wel geldt, maar voor veel andere niet. Statisticus Daniël Lakens van de Technische Universiteit Eindhoven wijst op de omvang van de groepen: elke groep was onderverdeeld in 4- en 6-jarigen. 'Dertig kinderen per conditie is te weinig.' De Utrechtse onderwijskundige Casper Hulshof vindt het effect 'niet noemenswaardig'. Hij wijst op het Hawthorne-effect: mensen gedragen zich anders als je wat dan ook verandert aan de gebruikelijke situatie. Toch vindt hij het idee kinderen een taak verkleed te laten uitvoeren prima. (De Volkskrant, 10/04/2018)
• De uiteindelijke conclusie over wat aan de hand was, zou de basis vormen van een van de bekendste fenomenen in de organisatiepsychologie: het Hawthorne-effect. Als mensen weten dat ze worden geobserveerd, passen ze hun gedrag aan om het voor hen meest gewenste effect te creëren. (De Tijd, 14/11/2019)
• De gemeenschappelijke dreiging drijft ons naar elkaar toe, ook al moeten we fysiek afstand houden. Misschien is dit het 'Hawthorne effect'. Als de routine wordt doorbroken door een andere begroetings- 'werkwijze' leidt die hernieuwde aandacht hiervoor tot een betere 'begroetingsprestatie'? (Trouw, 16/03/2020)
