Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 06-02-2024

ziek, zwak en misselijk

betekenis & definitie

(1885) (spot.) antwoord op de vraag wat er met iemand aan de hand is. Meestal gevraagd aan iemand die bleek ziet of zich niet lekker zegt te voelen.’ Maar het kan ook meer algemeen gebruikt worden: 'Is onze economie ziek, zwak of misselijk?' Er bestaat zelfs een sms-letterwoord voor: ZZEM. Vgl. altijd ziek* en nooit dood; altijd ziek* of onderweg.

• Gebeurt het dat ze bij toeval wat zakgeld hebben, dan wordt het of aan kleeren en sieraden, of aan suikergoed besteed; en bij feestelijke gelegenheden zullen ze liever hunne meubels verpanden, dan zich het genot ontzeggen van meer koekjes, geleiën, ooft en siropen, dan ze kunnen verorberen, zonder er ziek, zwak en misselijk van te worden. (Augusta de Wit: Java. 1905)
• En 7 Sept. Volgde nog een kaart aan zijn zuster met ook slechts enkele regels, waaronder over zijn ziekte: „Nog immer ziek, zwak en misselijk. Nog zegt O. L. Heer niet, wat het zal moeten zijn. Ik geef me geheel aan den lieven Heer over en wacht maar af." (Titus Brandsma: P. Emidius Hilhorst Ord. Carm. een voorbeeldig Nederlandsch missionaris. 1925)
• Ik kom op Lineke passen. Het zal heus wel meevallen, en als het tegenvalt dan zien we dat wel. Op z'n hoogst word ik een beetje moe, voor mijn part overspannen en ziek, zwak en misselijk. (K.J. Popma: De zonde van Jan der Kindere. 1952)
• Zuid-Afrika heeft een grote minderheid blanken tussen louter heidense en primitieve menselijke wezens. Op uiterst humane wijze worden deze 'opgeheven. Dat Zuid-Afrika niet zo ziekelijk denkt als Nederland strekt het tot grote eer. Het weigert overheerst en uitgemoord te worden, hetgeen bewijst dat de Zuidafrikaanse blanken gezond zijn. En onze motie van afkeuring bewijst dat wij ziek, zwak en misselijk zijn. (Het vrije volk, 21/10/1961)
• Maar alleen al de gedachte aan een commandant, die na het uitlopen van zijn bodem pips wegtrekt, reeds snel kokhalzend plat gaat en dan voorts ziek, zwak en misselijk de dingen op zijn beloop moet iaten is niet minder dan een tragedie. (Leeuwarder courant, 03/11/1976)
• Het VVD-kamerlid Ploeg heeft zich in ieder geval niets aangetrokken van deze in het openbaar uitgesproken liberale toverformule en is er vorige week nog eens goed voor gaan zitten. Ploeg, die makkelijk een ferme houding kon aannemen omdat hij weinig of geen kans maakte op een mooie plek op de kandidatenlijst, is ziek, zwak en misselijk van de huidige sfeer binnen de VVD. (Het Parool, 16/06/1989)
• Vriesendorp maakt een verontschuldigend gebaar. Dahl was, toen ie dat schreef, ziek, zwak en misselijk. (Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 7. 1993)
• Er zijn uiteraard ook moskeeën die anders te werk gaan. Veel van de zaakwaarnemers hadden en hebben er belang bij dat hun eigen achterban dom, ziek, zwak en misselijk blijft. (Frits Bolkestein: Moslim in de polder. 1997)
• Om een voorbeeld uit het boek te lenen: je moet je zo kunnen losmaken van jezelf dat je geniet van de woeste achtbaanrit waar je vroeger alleen maar ziek, zwak en misselijk van werd. (Delta, 22/03/2001)
• Wanneer is een bruggetje in een tekst nu geslaagd? Burger zwijgt. En over de drieslag ziek, zwak en misselijk komen we van alles te weten, behalve het antwoord op de belangrijkste vraag: wat maakt zo'n drieslag met overbodige woorden nu aantrekkelijk? (Onze Taal. Jaargang 70. 2001)
• Migranten kregen de sociale zekerheid op een presenteerblaadje aangeboden. Als Nederlands leren niet nodig was, en zelfs werken niet, dan word je niet gestimuleerd je eigen weg te zoeken. Had je pijn in de rug, dan regelde een welzijnswerker de gang naar de WAO. Gastarbeiders, en later hun kinderen, zijn benaderd vanuit een beeld van ziek, zwak en misselijk, terwijl het juist vaak ging om mensen die het nodige lef en de avontuurzin hadden om de stap naar een ander land te maken. (de Groene Amsterdammer, 12/10/2002)
• Werknemers aan wie hoge eisen worden gesteld, zijn twintig procent vaker ziek, zwak en misselijk dan collega's die minder hoeven te presteren. (Intermediair, 13/02/2003)
• Een gevolg van de onvermijdelijke bezuinigingen, maar vooral van de grote nadruk op doorstroming, een van de speerpunten van de nieuwe wet Werk en Bijstand. ,,Bij ons werkt een groep mensen uit de onderkant van de kaartenbak. Ze willen wel werken, maar zijn ziek, zwak en misselijk.'' (NRC Handesblad, 11/07/2003)