Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 27-02-2023

ben je zestig?

betekenis & definitie

(16e eeuw, vero.) ben je niet goed snik? Vandaar ook zestig `een beetje kinds'. Deze uitdrukking wordt door de meeste spreekwoordenboeken vermeld. Ze komt al voor bij Wolff en Deken (Willem Leevend, 1784), maar dateert wellicht reeds uit de 16de eeuw. Eénmaal zestig jaar, beginnen de zinnen te verzwakken. Toch mag een verband met het Hebreeuwse werkwoord schachat `hij stak dood', gebruikt m.b.t. rituele slachtingen, niet uitgesloten worden!

• Hy is zestig. Dit wil uitdrukken, hy suft, ’t schort hem in ’t hoofd, hy is in de herssens gepikt. Maar waar komt dat spreekwoord vandaan? ’t Zal zyn, hy is zestig jaaren oud. Oude lieden suffen, en worden weder kindsch. De schrandere vlugheid des verstands pleegt na zestig jaaren af te nemen. Zo was by de Latijnen een spreekwoord, Sexagenarius de ponte; dewijl zulke die zestig jaaren oud waren, niet meer wierden toegelaten om te stemmen in gemeene Volksvergaderingen. Van zo een zegt men dan, Hy is de wereld niet langer nut. (Carolus Tuinman: De oorsprong en uitlegging van dagelyks gebruikte Nederduitsche spreekwoorden, opgeheldert tot grondig verstand der vaderlandsche moedertaal. Deel I. 1726)
• Spr. Hij is sestig, hij is niet wel bij zijn verstand. (Jozef Cornelissen & Jan Baptist Vervliet: Idioticon van het Antwerpsch dialect. 1900)
• ‘Zelf naar dien vent gaan! Ben-je wel zestig, Kakkerlak?’ (Joh. H. Been: De zwerftochten van Kakkerlak. 1921)
• sèstechjg, zestig. Zegsw. Bè je sèstech? ben je wel goed wijs, wat denk je wel! (In alle samenstellingen blijft de eerste s van sèstech behouden, wordt dus geen z). (A.P.M. Lafeber: Het dialect van Gouda. 1967)
• Verschrikt en met een kleur als een pioenroos had ze hem verschrikt weggeduwd: “Ben je zestig! Dat mag je niet doen.” (Catalijn Claes: Boven alle vragen. 2009)
• Lang geleden bedienden mijn schoolvriendinnen en ik ons nogal eens van oubollig taalgebruik. Zo herinner ik me de uitroep ‘Ben je zestig?!’ (Annemarie Oster: Mooi geweest. 2012)