in de meest uitgebreide zin van het woord, omvatten al die werkzaamheden, die tot het vervaardigen, herstellen of versieren van nuttige of luxe voorwerpen dienen, als naaien, borduren, breien, mazen, stoppen, haken, knopen en het vervaardigen van genaaide of gekloste kant en handweefsels. De nuttige handwerken worden in hoofdzaak onderwezen op de lagere scholen; de voortzetting daarvan en de fraaie handwerken en het kunstnaaldwerk op de middelbare en de vakscholen.
Voor de opleiding tot de examens voor de akte Nuttige Handwerken, de akte U (vrouwelijke handwerken) en de akte Ns (fraaie handwerken en het kunstnaaldwerk) bestaan cursussen aan de verschillende vak-, industrie- en kunstnijverheidsscholen, evenals bij particulieren. Kerkelijke borduursels worden meestal op ateliers voor kerkelijke kunst gemaakt.
