is een hoogspanningsapparaat dat in de kernphysica dient tot het versnellen van geladen deeltjes. Het is in principe een electriseermachine van zeer grote afmetingen.
Een grote metalen bol A (zie figuur) is geïsoleerd opgesteld. Door een band B uit isolerend materiaal vervaardigd, die over twee rollen C en D loopt, wordt voortdurend lading aangevoerd. Deze lading wordt nl. aan de aardzijde door middel van spitsen, verbonden met hulpspanning E, voortdurend op de band gebracht en aan de binnenzijde van de bol door daarmede verbonden spitsen afgezogen. De bol laadt zich daardoor zo lang op tot evenwicht ontstaat tussen de aanvoer van lading door de band en het onvermijdelijke verlies aan lading door sproeien.
Men bereikte met de grootste installaties, waarbij de bol een diameter van enige meters had, spanningen tot 5 millioen volt. Om met kleinere afmetingen te volstaan, wordt bij de nieuwere installaties het gehele apparaat in een afgesloten ruimte gebracht, die met stikstof onder hoge druk (bijv. 10 atm) wordt gevuld. De hoge spanning moet uiteraard van de bol worden overgebracht op de ontladingsbuis, waarin zich de te versnellen ionen bevinden. De stroomsterkten welke door deze generator kunnen worden verkregen, belopen enige tientallen microampère.
De eerste generator van dit type werd in 1931 gebouwd door R. J. van der Graaff, K. T. Compton en L.
C. van Atta in het Massachusetts Institute of Technology. Naast de cyclotrons behoren de Van der Graaff-generatoren tot de machtigste hulpmiddelen voor het onderzoek der atoomkernen.Lit.: Physical Review 43, 149 (1933).
