is een bruine, ondoorschijnende aarde van zeer wisselende samenstelling. Zij komt deels voor als een waterhoudend aluminiumsilicaat, bijv. de Turkse umbra, deels als een waterhoudend ijzersilicaat met veel mangaan en weinig aluminium.
Zij wordt op vele plaatsen gevonden en dient ter bereiding van een bruine olie- en waterverf, bij de vervaardiging van wasdoek, voor het beitsen van hout, het vernissen enz. (z bolus).
