(van Ital.: serenata, avondzang), is de naam voor een muziekstuk, dat bedoeld is om in de avond uitgevoerd te worden, meestal ter ere van en onder het venster van een beminde vrouw. Andere namen hiervoor zijn „Ständchen” en „Kassation”.
Een serenade kan zowel vocaal, instrumentaal alsook een vermenging van beide zijn, maar meestal is het een instrumentaal stuk, waarin bij voorkeur blaasinstrumenten worden gebruikt. Dit is een gevolg van de uitvoering in de open lucht, waar een blaasinstrument beter draagt dan een strijkinstrument. Toen de serenades een plaats op concertprogramma’s kregen, werden meer strijkinstrumenten toegepast (bijv. in Eine kleine Nachtmusik van Mozart), terwijl i.p.v. de oorspronkelijk solistische bezetting ook wel een volledig symphonie-orkest werd gebruikt. De klassieke serenade is een muziekstuk van meestal meer dan vier delen, waarbij verschillende delen in dansvorm (vooral menuetten), terwijl de andere delen een lichtere factuur hebben dan bijv. een symphonie of een strijkkwartet. Tal van septetten, octetten en nonetten na 1800 zijn nakomelingen van deze serenades.Er bestaat nog een tweede type serenade, waarvoor meestal de Italiaanse titel serenata wordt gebruikt. Dit type kan men het best aanduiden als een opera voor een kleine bezetting, die in concertvorm, dus zonder handeling, wordt uitgevoerd. De serenata diende ter opluistering van feestelijke gebeurtenissen aan vorstenhoven zoals verjaardagen, huwelijken, of bezoek van belangrijke buitenlandse staatshoofden.
