ofwel airconditioning betekent het handhaven in een ruimte van een atmosfeer van zodanige samenstelling, temperatuur, vochtigheid en bewegingstoestand van de lucht dat daarmede het gewenste effect wordt bereikt ten opzichte van de personen of goederen in die ruimte.
De airconditioning werd voor het eerst op wetenschappelijke leest geschoeid door Willys H. Carrier, die in 1904 te Pittsburg (V.S.) op het idee kwam de vochtigheidstoestand van de lucht nauwkeurig te beheersen door lucht af te koelen tot het bij de gewenste vochtigheidstoestand passende dauwpunt en daarna de lucht weer te verwarmen. De eerste toepassingen waren in textielfabrieken en kunstdrukkerijen, doch in 1926 ging men er toe over airconditioning toe te passen voor de behaaglijkheid van personen en wel in het New Yorkse Rivoli Theater. Dit was zulk een succes, dat in 1930 reeds 300 theaters het voorbeeld gevolgd hadden en airconditioning hadden geïnstalleerd. Spoedig daarna volgden ook restaurants, hotels, winkels, kantoren, schepen, spoorwegen enz. De grote vlucht, die airconditioning voor de behaaglijkheid van personen genomen heeft, wordt bijv. wel geïllustreerd door het feit, dat op het ogenblik 4000 airconditioned autobussen in de V.S. in bedrijf zijn en dat bij alle nieuwe grote passagiersschepen de passagiers- en bemanningsverblijven volledig met airconditioning worden uitgerust.
Door het toepassen van airconditioning in mijnen kan tegenwoordig gewerkt worden op een diepte van 2700 m, waar zonder airconditioning een temperatuur van 50-65 gr. G. zou hebben geheerst. Ook in de industrie heeft airconditioning veel toepassing gevonden waardoor vaak de toegepaste processen verbeterd of vereenvoudigd konden worden met het gevolg, dat airconditioning op het ogenblik onmisbaar is in meer dan 200 verschillende takken van industrie, w.o. fabricatie en verwerking van rayon en nylon. De bij industrieën met airconditioning nagestreefde doeleinden zijn:
a. een beter eindproduct;
b. doelmatiger of eenvoudiger productiemethoden;
c. minder onregelmatigheden en storingen in de productie;
d. het weren van bederf;
e. draaglijke resp. geschikte condities voor het personeel.
Voor het handhaven van de juiste samenstelling van de atmosfeer in een ruimte moet de lucht meestal worden gereinigd door filtreren en/of wassen, terwijl voorts vrijwel altijd een gedeelte buitenlucht wordt gebruikt voor ventilatie-doeleinden.
Wanneer voor het beheersen van de vochtigheid water aan de lucht onttrokken moet worden, gebeurt dit meestal volgens het door Willys H. Carrier ontdekte principe, nl. door de lucht af te koelen tot er voldoende vocht neergeslagen is. Voor speciale gevallen gebeurt dit ook wel door toepassing van hygroscopische stoffen. Moet de vochtigheid van de lucht verhoogd worden, dan gebeurt dit meestal door de lucht door een waterscherm te voeren, ofwel door het inblazen van stoom of verstuiving van water tot fijne druppeltjes, die dan in de lucht verdampen.
Zeer belangrijk is het altijd dat de toegevoerde lucht op doelmatige wijze in de ruimte verdeeld wordt. De plaats en vorm der uitblaasmonden is hiervoor van het grootste belang, enerzijds voor het bereiken van voldoend gelijkmatige condities en anderzijds om te voorkomen dat plaatselijk te grote luchtsnelheden in de ruimte optreden. Om de lucht door de airconditioning-apparaten heen te zuigen en aan de ruimte toe te voeren resp. daaruit weer af te voeren gebruikt men ventilatoren (z ventilator).
Gewoonlijk wordt automatische regelapparatuur toegepast ten einde de stand van luchtkleppen, water- en stoomafsluiters e.d. van de airconditioning-installatie voortdurend aan te passen aan wisselende omstandigheden wat betreft warmtebelasting en vochtontwikkeling in de geconditionneerde ruimten.
Waar in de meeste gevallen in de airconditioning-apparatuur de lucht gekoeld moet worden, is zeer vaak, wanneer geen koud water of ander koudemedium beschikbaar is, een koelinstallatie nodig (z koeltechniek).
Lit.: W. H. Carrier, R. E. Gherne, W. A. Grant, Modem Airconditioning, Heating and Ventilating (1950); A. S. H. V. E., Heating, Ventilating, Airconditioning Guide (verschijnt elk jaar).
