Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 05-01-2022

Beperkingsregels

betekenis & definitie

of selectieregels zijn wetten uit de atoomfysica. De atomen tn moleculen komen voor in een aantal toestanden van verschillende energie-inhouden, die niet continu op elkaar volgen (z atoom, atoommodel).

Overgang van de ene toestand in de andere geschiedt onder afgifte of opneming van lichtenergie of onder afgifte of opneming van de kinetische energie van een botsend deeltje (electron, atoom of molecuul). De selectieregels zeggen, dat sommige (ja verreweg de meeste) van deze overgangen niet plaats kunnen vinden, ofschoon begin- en eindtoestand beide wel bestaanbaar zijn. Sommige gelden voor overgangen, gepaard gaande met straling, andere voor overgangen, gepaard gaande met overdracht van kinetische energie. De selectieregels kunnen met de methoden der golfmechanica theoretisch worden afgeleid. In bijzondere gevallen worden de selectieregels opgeheven, bijv. door de aanwezigheid van een sterk electrisch of magnetisch veld.Op deze wijze kunnen nieuwe spectrale reeksen der elementen worden opgewekt.

Indien van een aangeslagen toestand alle overgangen naar lagere toestanden door beperkingsregels verboden zijn, kan deze metastabiele toestand zeer lang (io-*-io sec.) gehandhaafd blijven, ofschoon er lagere toestanden bestaan. Dat geldt vooral voor sterk verdunde gassen (bijv. astronomische ijle nevels), daar meestal botsingen met andere atomen de metastabiele toestand in de stabielere grondtoestand overvoeren en deze met toenemende verdunning minder vaak voorkomen. Op de duur kunnen dan de metastabiele toestanden toch naar lagere toestanden overgaan onder uitzending van spectraallijnen, zgn. verboden lijnen, die vroeger wel ten onrechte aan hypothetische elementen (nebulium, coronium e.d.) werden toegeschreven, maar thans o.a. aan zuurstof en stikstof.

< >