Tetanus of stijfkramp openbaart zich in eene tonische zamentrekking en stuipachtige trekkingen der willekeurige spieren; hij gaat gepaard met verhoogde vatbaarheid voor reflexie-prikkeling, heeft een acuut verloop en is zeer gevaarlijk. Het bewustzijn is ongestoord en het gevoelvermogen blijft aanhouden, zoodat de lijders hevige pijn gevoelen. Deze ziekte ontstaat zelden op eens in volle hevigheid, maar gewoonlijk langzamerhand en kan eenige uren, maar ook een paar dagen duren. Somtijds ondervindt de lijder huivering en koude rillingen, en somtijds verspreiden zich de pijnen uit een gewond of ziekelijk ligchaamsdeel.
Bijna altijd ontwaart hij in den aanvang pijn in den hals en stijfheid in den nek, vergezeld van een bemoeijelijkt slikken. Allengs wordt het hoofd onbewegelijk, min of meer achterover gebogen, de kaauwspieren worden stijf en de kaken zijn op elkander geklemd. Dikwijls ontwikkelen zich deze verschijnselen niet verder, en men geeft aan dezen toestand den naam van trismus. Breidt echter de kramp zich verder uit, zoodat er een aanval van tetanus ontstaat, dan wordt het hoofd met geweld naar achteren getrokken, in het kussen gedrukt en blijft onbewegelijk. De oogen staan strak, de oogleden zijn gesloten of geopend, de pupil is doorgaans vernaauwd en de gelaatstrekken zijn verwrongen. De onderkaak staat onbewegelijk vast en de beide rijen tanden zijn op elkander gedrukt. Spreken, kaauwen of slikken is onmogelijk. Het strottenhoofd is naar boven getrokken, en de borstkas en de ingetrokken buikspieren zijn stijf.
De ademhaling is moeijelijk en de tronk onbewegelijk, regt uitgestrekt of naar ééne der zijden getrokken. De bovenste en onderste ledematen zijn óf regt uitgestrekt óf matig gebogen en strak, de vingers uitgespreid of gebogen. De ontlastingen houden op; de pols- en hartslag zijn veelal sneller en soms zeer zwak, en de warmtegraad des ligchaams is verhoogd. Gedurende den aanval heeft de wil geene magt over de spieren, en pogingen tot beweging wekken aanvallen van kramp, die de uitvoering beletten. De hevigheid der zamentrekking in de spieren is zoo groot, dat enkele spiervezels scheuren. De aanvallen kunnen eenige minuten en ook een uur aanhouden en volgen met ongelijke tusschenpoozen elkander op.
Somtijds neemt men schokken waar in de ledematen of in den tronk, en in de tusschenpoozen bevindt zich de lijder in een uitgeputten, sopereusen toestand, afgebroken door pijnlijke, gedeeltelijke zamentrekkingen. Na een zeker aantal aanvallen neemt de sopor toe of de ademhaling wordt reutelend, en na geweldige uitrekkingen van het ligchaam volgt de dood. De oorzaak van tetanus is gelegen in de zenuwen. Verwondingen, vooral kwetsing of gedeeltelijke doorklieving der zenuwen, wonden van de zaadstreng, van de vingertoppen en vooral van dep grooten teen of prikkeling van wonden door vreemde ligchamen enz. kunnen tetanus veroorzaken. Hij kan bij kinderen ontstaan ten gevolge van afstooting der navelstreng of van ontsteking van den navel, voorts bij anderen ten gevolge van vergiftiging door strychnine of brucine. Het spreekt wel van zelf, dat de behandeling zich regelt naar de oorzaak, waaruit die ziektetoestand is ontstaan.
