Pyrometer (vuurmeter) is de naam van een werktuig, waarmede men zeer hooge warmtegraden kan meten.
Men heeft een pyrometer van Wedgewood, bestaande uit eene koperen plaat met convergérende staven. Tusschen deze, aan het uiteinde, plaatst men cylinders van porseleinaarde, bij 100°C. gedroogd en juist tusschen die staven passende. Legt men dat werktuig in een heeten oven, dan zullen die cylinders krimpen en verder voortrollen tusschen de staven naar gelang de hitte grooter is. Het nulpunt op dit werktuig komt overeen met 500°C., en iedere graad langs de staven met 75°C.
Voorts heeft men den pyrometer van Daniell. Deze bestaat uit eene buis van graphiet (potlood), die eene staaf van platina bevat, waarop een korte graphietcylinder rust, welke zoodanig in de buis bevestigd is, dat de uitschuiving wrijving ondervindt. Zet zich nu door de hitte de platinastaaf uit, dan blijft de cylinder staan, ook na de afkoeling, op de plek, waar hij door de verlengde platinastaaf gebragt is. Voorts wordt die verlenging aangewezen door een langs een verdeelden boog loopenden wijzer, en de hierop afgelezen graden kunnen gemakkelijk tot die van den kwikthermometer worden herleid.
De pyrometer van Petersen bestaat uit eene ijzeren buis ter lengte van 1,25 en met eene middellijn der holte van 0,025 Ned. el. Op den bodem is eene platinastaaf ter lengte van 0,2 Ned. el vastgeschroefd, en deze staat in verband met eene ijzeren staaf, die een verdeelden boog in beweging brengt, zoodra de platinastaaf zich uitzet door de warmte. De aanwijzingen van dit werktuig strekken zich uit van 20-2000°C.
Men heeft wijders een pyrometer van Brogniart, welke met dien van Petersen overeenkomt, terwijl het platina vervangen is door zilver en het ijzer door porselein, — en een van Pouillet, daarop berustende, dat men een kleinen, niet luchtdigt gesloten platina-ballon onder water of kwik laat afkoelen, waarna de hoeveelheid ingedrongen water of kwik de ijlheid der lucht en alzoo den warmtegraad aanwijst.
Van deze en verschillende andere pyrometers wordt intusschen de weêrstandspyrometer van Siemens voor den besten gehouden. Deze berust op het feit, dat de galvanische weêrstand met de temperatuur toeneemt en is zoodanig ingerigt, dat men het bedrag van den vermeerderden weêrstand bij eene verhoogde temperatuur en alzoo deze temperatuur zelve bepalen kan.
