Patroon (Een) is een gereed schot, waarbij projectiel en buskruidlading tot één geheel vereenigd zijn. Somtijds echter is een patroon alleen de buskruidlading in eene huls, omdat het projectiel weinig geschikt is om er mede verbonden te worden. Ook is voor seinschoten geen projectiel noodig. Men heeft patronen voor draagbare vuurwapenen en patronen voor kanonnen en houwitsers, doorgaans kardoezen geheeten.
De hulzen der patronen voor draagbare vuurwapenen bestaan uit eene binnenhuis van kaartpapier en wit patroonpapier en eene buitenhuis van wit patroonpapier. Men vervaardigt de binnenhuis door kaart- en patroonpapier om een roller te wikkelen en de overschietende randen naar binnen te drukken. De kogel komt nu met de punt in de binnenhuis, en om dat geheel rolt men nu de buitenhuis. Daarna vult men de patroon met de vereischte hoeveelheid kruid en draait daarenboven het papier ineen en drukt het naar binnen. De patroon wordt dan onderzocht en gemald en het kogeleinde in een mengsel van gesmolten vet en was gedompeld.
Tien patronen worden met 12 slaghoedjes tot een pakje vereenigd. Om met de patroon te laden, scheurt men het papier boven het buskruid af en stort het (bij een vóórlader) in den loop, waarna men het kogeleinde omkeert en er op laat volgen, den kogel met den laadstok aanzettend. Bij achterladers wordt de patroon eenvoudig in de laadruimte gelegd; zij is voorzien van eene zelfstandigheid, die door ontploffing het buskruid doet ontbranden. De papieren patronen en de patroontasschen kwamen eerst onder Gustaaf Adolf in gebruik.
De kardoezen worden onderscheiden in saaijen, papieren met saaijen bodems en papieren. De papieren patronen worden voor batterijgeschut gebezigd, en de saaijen voor veldgeschut. Bij dit laatste worden de kogels opgeklost en bij de 6-ponders de kardoezen aan de opgekloste kogels vastgehecht. Bij de 6-ponders voor kartetsen en bij de 12-ponders voor kogels en kartetsen worden deze niet met de kartetsen verbonden.
Den naam van patroon of knippatroon geeft men ook aan een modél, doorgaans van papier vervaardigd, waarnaar modemaaksters en naaisters de aan haar bestelde kleederen knippen.
In zulke patronen wordt in onzen tijd een uitgebreide handel gedreven.
