Kroonstad. Onder dezen naam vermelden wij:
Kroonstad, in het Hongaarsch Brassó, eene stad in Siebenbürgen en de hoofdplaats van een evenzoo genoemd district. Zij ligt achter en tusschen de bergen vóór een uitgestrekt woud, in een heerlijk oord, omstreeks 600 Ned. el boven de oppervlakte der zee en aan den voet van een hoog gebergte, zoodat zij beveiligd is tegen de noordelijke en noord-oostelijke winden. Van de openbare gebouwen is er alleen de dom merkwaardig: zij werd van 1385 tot 1425 gesticht, had in 1516 en 1534 zooveel van,aardbevingen te lijden, dat het gewelf vernieuwd moest worden, en brandde in April 1689 geheel en al af. In de kerk heeft men een uitmuntend orgel. Van de 3 voorsteden is de Boven-voorstad of die der Walachen de aanzienlijkste, daar zij zich wel een uur gaans ver in de bergkloven uitstrekt. Wél heet zij eene Koninklijke vrijstad, doch hare zelfstandigheid heeft weinig te beteekenen. Men telt er omstreeks 30000 inwoners, waaronder zich 10000 Duitschers bevinden, terwijl de overigen tot de Walachen en Magyaren behooren. Kroonstad is de voornaamste koop- en fabriekstad van Siebenbürgen.
Tot de voortbrengselen der nijverheid behooren er laken, leder, veters, kaarsen, schoenen, veldflesschen, wasdoek, papier enz. Ook zijn er ijzer- en kopergieterijen en verwerpen. Men drijft er een aanzienlijken handel met Moldavië en Walachije. Men vermeldt, dat de stad na den aanvang der 13de eeuw is gesticht. In de 16de eeuw was zij het uitgangspunt der Luthersche Hervorming, en haar hervormer Honterus stond met Luther in naauwe betrekking. Voorheen was zij tevens eene vesting, — thans echter komen hare versterkingen in verval.
Kroonstad, of Kronstadt, eene sterke vesting en zeestad in het Russische gouvernement Petersburg, 5'/2 geogr. mijl ten westen van de stad van dezen naam, op de smalste plek der Finsche Golf, tegenover den mond der Newa op eene hooge, lange, maar zeer smalle kalkrots, den Kotlin-Ostrow of het Ketel-eiland, gelegen. Zij is door deze ligging en door hare sterkte het voornaamste bolwerk van Petersburg, de aanzienlijkste oorlogs- en handelshaven des Rijks, en werd in 1710 door Peter de Groote op een woest eiland, in 1703 aan de Zweden ontrukt, tot haven van Petersburg ingerigt en voorzien van forten, welke onder het bestuur van zijne dochter Elizabeth door den bouwmeester Kokorinow, alsmede onder Paul, Alexander I en Nikolaas I aanmerkelijk uitgebreid en versterkt werden, zoodat de Engelsche vloot, die er zich in Mei 1855 vertoonde, geen aanval waagde. Kroonstad is de zetel van de admiraliteit en van den militairen gouverneur. Er zijn regte, regelmatige straten, fraaije gebouwen, 3 Grieksche kerken met 2 kapellen, eene Luthersche, eene Engelsche en eene R. Katholieke kerk, ruime marine-gebouwen, een matrozen-instituut en eene zeevaartschool, een tuighuis, eene geschutgieterij, een zeelazareth, kazernen, scheepstimmerwerven, dokken, magazijnen, tolkantoren enz. Er zijn 3 afzonderlijke havenkommen: de handelshaven, die 1000 schepen kan bevatten, — de middenste, die zeer diep is en tot uitrusting van oorlogschepen dient, — en de oorlogshaven. Zij zijn behalve door de forten van Kroonstad nog gedekt door het sterke Kroonslot, op twee naburige eilanden door Peter de Groote gebouwd.
Te bejammeren is het, dat het zoete water van den nabijgelegen mond der Newa de schepen ligt tot verrotting doet overgaan, en dat het ijs er zoo langen tijd het binnenvallen en uitloopen der vaartuigen belet. Intusschen is Kroonstad de eigenlijke handelshaven van Petersburg en het middelpunt van den handel van Noord-Rusland. Het aantal schepen, dat er jaariijks binnenkomt en vertrekt, bedraagt ongeveer 3000. Tevens varen er onophoudelijk stoombooten naar Petersburg, — alsmede gedurig naar Reval, Helsingfors, Stockholm, Stettin, Lubeck, Amsterdam, Havre enz. Daarenboven manoeuvreert in hare nabijheid de Keizerlijke Oostzeevloot, die hare overtollige manschap steeds te Kroonstad achterlaat. Vandaar dat deze kleine stad bij de 50000 inwoners telt, — een aantal, dat in den zomer, den tijd van het drukste handelsverkeer, nog veel grooter is.
