Gelofte noemt men eene toezegging om in de toekomst, voorwaardelijk of onvoorwaardelijk, eene bepaalde handeling te verrigten, die, Daar men meent, aangenaam is aan het Opperwezen. Zoo deden, bijvoorbeeld, in de middeleeuwen Vorsten de gelofte, om een Kruistogt te ondernemen, en vele anderen de gelofte om hem te vergezellen. Veelal geschieden geloften onder de voorwaarde, dat men aan een dreigend gevaar ontsnappen of een gewenscht voorregt verwerven zal, — somtijds echter worden geloften onvoorwaardelijk afgelegd, alleen uit liefde en dankbaarheid.
Reeds bij de Israëlieten waren geloften in zwang, zooals men kan opmerken in de geschiedenis van Jeftha. De prachtigste tempels te Rome zijn hunnen oorsprong aan geloften verschuldigd. De R. Katholieke Kerk beschouwt het doen van geloften als een verdienstelijk werk en de vervulling van deze als een heiligen pligt. — De geestelijken dier Kerk zijn aan bepaalde geloften gebonden, namelijk aan die van armoede, gehoorzaamheid en kuischheid.
De Kerkelijke overheid kan hen, die geloften hebben afgelegd, in bepaalde gevallen, daarvan ontslaan. Er zijn echter 5 geloften, van welke alleen de Paus dispensatie kan verleenen, namelijk die eener altijddurende kuischheid, — die om in eene geestelijke orde te zullen treden, — die van een pelgrimstogt naar Rome, — die van een pelgrimstogt naar Compostella, — en die van een togt naar het Heilige Land.
De Protestantse,he Kerk is in het algemeen niet met het doen van geloften ingenomen. Voorwaardelijke beloften acht zij in strijd met de gezuiverde begrippen omtrent het godsbestuur. Wanneer immers een krijgsoverste de gelofte aflegt, om een goed werk te doen, indien hij de overwinning behaalt, dan acht hij het Opperwezen vatbaar voor de laagheid, om zich te laten omkoopen tot het bezorgen der nederlaag aan de tegenstanders. Onvoorwaardelijke geloften zijn onnoodig, — en in het algemeen moet de Christen uit liefde jegens God het goede volbrengen, zonder dat het noodig is, zich hiertoe door geloften te verbinden.
