Ariadne eene dochter van koning Minos en van de Heliade Pasiphaë of van Creta, werd in liefdegloed ontstoken voor Theseus, die uit Athene naar het eiland Creta was gekomen , om de jaarlijksche schatting aan den Minotaurus (zie onder dit woord) te leveren. Zij gaf hem een garenkluwen, zoodat hij het einde van den draad bij den ingang kon vasthechten en voortgaande het kluwen afwinden totdat hij de plaats bereikt had, waar het vreeselijk monster de wacht hield.
Tevens schonk zij hem een betooverd zwaard, waarmede hij het ondier kon dooden. Op deze wijze gelukte het hem, den Minotaurus het leven te benemen en met zijne makkers langs den afgewonden draad den uitgang van den doolhof terug te vinden. Door Ariadne geholpen en vergezeld nam Theseus de vlugt, nadat hij eerst de schepen op Creta lek geslagen had, zoodat men hem niet kon vervolgen. Hij was echter ondankbaar genoeg, haar op het eiland Naxos (ook Dia genaamd, één der Cycladen) achter te laten. Volgens sommigen heeft zij zich toen in zee geworpen, maar volgens anderen vond Dionysus (Bacchus) haar in eene grot, waar zij sliep, en was hij zóó getroffen door hare schoonheid, dat hij haar ten huwelijk nam. Op het huwelijksfeest schonken de goden haar eene gouden kroon, door Sephaestus (Vulcanus) vervaardigd. Na haren dood begroef Dionysus haar in Argos, en de kroon werd onder de sterren verplaatst.
Op Naxos werden twee feesten (Ariadnea) ter harer eere gevierd, één met rouw of het feest der verlatene, en één met gejuich of het feest der huwende. De sage van Dionysus en Ariadne heeft stof geleverd voor uitstekende kunstgewrochten. Beroemd is vooral de Ariadne van Dannecker te Frankfort aan de Main. Zij wordt hier voorgesteld als rijdende op een panther. Ook de dramatische en zelfs de muzikale kunst heeft de lotgevallen van Ariadne op Naxos verheerlijkt.
