Een rechtbank is een rechtscollege dat in zowel eerste aanleg alsmede - in bepaalde uitzonderingsgevallen - in hoger beroep rechtspreekt.
Rechtbanken zijn - naast gerechtshoven en de Hoge Raad - onderdeel van de rechterlijke macht, zoals staat geregeld in artikel 2 van de Wet op de Rechterlijke Organisatie gebaseerd op de ideologie van 'trias politica'. De rechtbank is de plaats waar zaken in eerste aanleg aangaande (financiële) geschillen en strafzaken behandeld worden. In het bestuursrecht worden zaken echter niet in eerste aanleg bij de rechtbank behandeld. In dergelijke gevallen is het een bestuursorgaan (bijvoorbeeld het college van burgemeester en wethouders) die het primaire besluit neemt. Tegen een dergelijk besluit staat er voor de belanghebbende de mogelijkheid open om in bezwaar te gaan. Eventueel, na de beslissing op het bezwaar van het bestuursorgaan, kan de belanghebbende in beroep gaan bij de sector bestuursrecht van de rechtbank. Eind 2012 zijn er verspreid over Nederland 19 rechtbanken, al zal dit aantal afnemen als gevolg van recent kabinetsbeleid.
