In het N.W. gedeelte van Rome, op den rechter oever van den Tiber, ligt het Vaticaan, bijna geheel door een muur omgeven. Sedert 1870 is dit het laatste overblijfsel van het gebied, waar de Paus wereldlijk gezag voert.
De belangrijkste gebouwen van het Vaticaan zijn: ’t Pauselijk paleis met de daaraan verbonden musea en bibliotheek en de St. Pieterskerk. Naar verluidt, zou men reeds in de 6e eeuw met den bouw van het Vaticaan begonnen zijn. Deze bouw geraakte echter tijdens het Schisma in verval en eerst in de 14de en in de 15de eeuw is de bouw van het tegenwoordige paleis voltooid. Grote vleugels zijn later bijgebouwd, bijv. het Belvédère, en als musea ingericht.
Het Vaticaan bezit een belangrijke verzameling klassieke Griekse en Romeinse beeldhouwwerken en een beroemde bibliotheek met veel handschriften.
Tot de Vaticaanse Stad, zoals het Vaticaan en omgeving sedert het Lateraans Verdrag van 11 Februari 1929 heet, behoort ook de St. Pieterskerk, die met herhaalde onderbrekingen tussen 1452 en 1616 is gebouwd. Bramante en Michel Angelo hebben er aan gewerkt.
Voorts heeft de Vaticaanse Stad eigen munt, post en douane; goederen, voor haar gebied bestemd, moet de Italiaanse regering vrij doorlaten. Misdrijven, in dit stadsgebied gepleegd, worden alleen op verzoek van den Paus door de Italiaanse justitie vervolgd. Italië garandeert de onschendbaarheid van het Vaticaanse gebied.
