Jan Swammerdam was een groot zoöloog, en zijn reeks ontdekkingen in het dierenlichaam waren van den meest uiteenlopenden aard. Zo ontdekte hij reeds op 26-jarigen leeftijd, hoe de zuurstof uit de longen in het bloed overging.
Enige jaren later schreef hij over den bouw van ons zenuwstelsel, om het volgende jaar, dat was in 1667 — hij was toen 30 jaar — zijn beroemde verhandeling over de ademhaling te schrijven, waarop hij werd bevorderd tot doctor.Jan Swammerdam was in 1637 te Amsterdam geboren, waar zijn vader een apotheek had, die naar de gewoonte dier dagen, een waar rariteitenkabinet was. Allerlei opgezette en levende dieren, zowel inheemse als buitenlandse, waren daar te zien, en het was geen wonder, dat Jan, die door zijn vader voor dominee bestemd was, de geneeskunde als studievak koos, want in die dagen werd de natuurwetenschap nog niet als zelfstandige studie beoefend. Jans grootvader had den naam Swammerdam het eerst gedragen; deze, die uit Swammerdam bij Bodegraven kwam, had zich als houtkoper te Amsterdam gevestigd.
Kort na zijn bevordering tot doctor werd Swammerdam ernstig ziek, aangetast door de derdedaagse koorts, waarvan hij weliswaar weer wat herstelde, maar die hem toch aanhoudend bedreigde, zijn gestel ondermijnde en hem ten slotte ten grave sleepte. Dit treurig verloop werd echter ook veroorzaakt door zijn harde werken, zodat we van Swammerdam kunnen zeggen, dat hij zich heeft dood gewerkt.
Buitengewoon bedreven was Swammerdam in het ontleden van dieren. Hij ontdekte het eerst, dat „een kapel met alle sijne opgerolde en te samen gevouwene deelen, verborgen legt binnen een rupse.” Beroemd is zijn verhandeling over „bloedeloose Dierkens”. Een zijner meesterwerken was zijn onderzoek over de bijen. Toen het geheel voltooid was, bezorgde het hem grote gewetenswroeging, omdat hij in zijn innige vroomheid meende, er een verre van Gode welgevallig werk mede te hebben verricht. Zó groot was zijn berouw, dat hij het voltooide werk aan een ander gaf. Een ander bewijs voor zijn vroomheid is wel de aanvang van een bekende verhandeling: „Doorluchtige Heer. Ik presenteer U Ed. alhier den Almaghtigen Vinger Gods, in de anatomie van een Luys; waarin gy wonderen op wonderen opeengestapeld sult vinden, en de Wysheid Gods in een kleen puncte klaarlijk sien ten toon gestelt.” Hij stierf in 1680, 17 Februari, aan dubbele derdedaagse koorts (zie: Malaria).
Juist een eeuw na Swammerdams geboorte, in 1737, werden zijn werken door Boerhave uitgegeven onder den titel „Biblia Naturae”.
