We hoeven je niet te vertellen, wat bloed is, want er zal wel geen mens ter wereld zijn, die het nooit gezien heeft.
Denk maar eens aan al de schrammen- en wondjes, sneedjes in je vinger, misschien ook „gaten in ’t hoofd”, die je in je jonge leven al hebt „beleefd”.
Je weet dus wat bloed is, maar weet je ook wat bloed is? Nu moet ik weer even geleerd worden, want het onderwerp bloed is belangrijk genoeg, om er hier ’t een en ander van te vertellen.
Bloed is... een ondoorzichtige vloeistof, die in een gesloten buizenstelsel voortdurend door het lichaam van alle dierlijke wezens stroomt. Bij de gewervelde dieren — waartoe ook, zoals je weet, de mens gerekend wordt — is het bloed rood, ook zelfs wanneer we van adel zijn, of wanneer we ons zo vreselijk ergeren, dat ons bloed „tot karnemelk” wordt, of zelfs „kookt”.
Bij de lagere diersoorten is het bloed gewoonlijk kleurloos.
Het bloed der gewervelde dieren, en dus ook van ons, bestaat uit een heldere vloeistof, het plasma, waarin de z.g. rode en witte bloedlichaampjes drijven en de bloedplaatjes, microscopisch kleine schijfjes, die bij de verschillende diersoorten verschillenden vorm hebben. Bij den gezonden mens komen in I c.M.3 bloed ± 5 millioen bloedlichaampjes voor. Reken nu eens uit, hoeveel een mens er bezit, als je aanneemt, dat er normaal 4E> liter bloed door zijn aderen stroomt!
Het bloedplasma, d.i. de vloeistof, waarin de bloedlichaampjes drijven, is samengesteld uit het z.g. serum en de fibrine, d.i. een eiwitstof, die zich bij het stollen van het bloed van het serum afscheidt.
De rode lichaampjes, in 1658 door den Nederlandsen geleerde Swammerdam ontdekt, hebben bij de zoogdieren een ronden vorm, bij de vogels, reptielen, amphibieën en vissen zijn ze langwerpig. Zij verzorgen door middel van den bloedsomloop de stofwisseling. In de longen nemen ze een deel van de zuurstof der ingeademde lucht op en in de darmen de voedingsstoffen en voeren die naar de plaatsen, waar ze voor den opbouw en instandhouding van het lichaam gebruikt worden. Een geregelde bloedsomloop is dus voor de gezondheid van het grootste belang.
Dat het hart het orgaan is, dat dien bloedsomloop bewerkstelligt, weten jullie allen. Feitelijk is er niet één, maar zijn er twee kringlopen van het bloed in het menselijk lichaam. Bij elken hartslag trekken beurtelings de beide hartkamers en de beide boezems zich samen. Bij de samentrekking van de beide hartkamers en sluiten zich de hartkleppen, het bloed kan niet naar de boezems terugstromen en wordt in de beide slagaderen en verder in het lichaam geperst. Tegelijkertijd stroomt het door de aderen en uit het lichaam naar de beide boezems.
Nu de beide kringlopen: Uit de linker hartkamer wordt het bloed door de aorta , die zich door het gehele lichaam vertakt, gepompt; neemt in de darmen de bouwstoffen voor de cellen der organen op en brengt ze ter plaatse, waar ze nodig zijnde afbraakstoffen worden daarbij tevens opgenomen en gedeeltelijk naar de afscheidingsorganen gevoerd, waar ze verwijderd worden. Dan keert het bloed, nog verontreinigd door een schadelijke koolstofverbinding, door de grote holle ader naar het hart terug en wel in den rechterboezem . Dit is de z.g. grote bloedsomloop.
Uit den rechterboezem vloeit het bloed bij de volgende samentrekking door de klep naar de rechter hartkamer en wordt van hier uit door de longslagader naar de longen geperst, waar het door de zuurstof der ingeademde lucht van de koolstofverbinding gezuiverd wordt, terwijl de rode bloedlichaampjes nog een voorraad zuurstof opdoen.
Aldus gezuiverd stroomt het bloed nu door de holle ader naar den linkerboezem en door de klep in de linkerhartkamer, waarop het spel opnieuw begint. De bloedstroom van rechter hartkamer door de longen en terug naar den linkerboezem is de z.g. kleine bloedsomloop.
Dit ter herhaling van wat je op school geleerd hebt, maar soms wel eens vergeet, ’t Is wel gemakkelijk, dat je ’t hier ten allen tijde nog eens kunt opzoeken.
Nog een paar andere interessante bizonderheden over ons bloed vind je in enkele van de volgende woorden.
Bloeddruk is de druk, dien het bloed op de slagaderwanden uitoefent. Men kan den bloeddruk meten door na te gaan, hoeveel kracht er nodig is, om de slagader dicht te knijpen. De bloeddruk verschilt naar leeftijd, geslacht, gemoedsstemming en gezondheidstoestand van den mens. Het meten van den druk kan van gewicht zijn bij het vaststellen van verschillende ziekten, bij de z.g. diagnose.
