Een belangrijk Nederlands schilder en graveur is Lucas van Leyden (1494 —-1533), eigenlijk Lucas of Jacobs geheten), te Leiden geboren en opgevoed. Lucas was een echt wonderkind: reeds op 9-jarigen leeftijd hanteerde hij de graveerstift en op zijn twaalfde jaar had hij al proeven van zijn schilderkunst gegeven.
In 1515 huwde hij met Elisabeth van Boshuyzen, een dochter van een der voornaamste en rijkste Leidse families, waardoor de kunstenaar in goeden doen kwam.De grootste kracht van zijn kort, doch vruchtbaar kunstenaarsleven ligt op het terrein der graveerkunst: er bestaan niet minder dan bijna tweehonderd, merendeels prachtige, prenten van zijn hand.
Van zijn werk is verder niet veel bewaard gebleven. Een reeks schilderijen in de musea van Den Haag, Londen en Weenen, meent men op grond van deskundig onderzoek, aan hem te kunnen toeschrijven, doch volstrekte zekerheid bestaat daaromtrent natuurlijk niet.
Te Berlijn, Amsterdam, München en Petersburg bevinden zich, behalve de bovenbedoelde twijfelnummers, ook authentieke schilderijen van den meester. Zijn schoonste schilderwerk, het beroemde drieluik, voorstellende Het Laatste Oordeel, is voor ons land bewaard gebleven en bevindt zich in het gemeentemuseum van Leiden.
Lucas van Leyden wordt beschouwd als de bewaarder der oorspronkelijk Nederlandse traditie en als de geniale voorloper van de grote Hollandse schilders der 17e eeuw.
De laatste jaren van zijn leven werden verbitterd door zijn kwaal, de tering, die hem op nog jeugdigen leeftijd ten grave sleepte.
